Hoe vergroent een groenteverwerkend bedrijf?
De voedselindustrie is voor KBC Commercial Banking een van de acht prioritaire sectoren voor verduurzaming. De sector heeft zijn specifieke uitdagingen en zoekt duurzame oplossingen om de voedselproductie ook voor de komende generaties veilig te stellen. Onder meer deze KBC Commercial Banking-klanten hebben daarin al grote stappen gezet: Ardo en Agristo, Belgische wereldspelers in respectievelijk diepvriesgroenten, -fruit en -kruiden en diepgevroren aardappelproducten.
Ardo
- Is een fusie van 2 bedrijven uit 1 familie, opgericht in Ardooie in 1960 en 1968
- Heeft 20 vestigingen in 9 landen
- Exporteert naar zo’n 100 landen
- Telt 4 000 medewerkers, 3 500 telers
- Verwerkt bijna 1 miljoen ton groenten, fruit en kruiden per jaar
- Bereikt 1,2 miljard euro omzet in 2022
Agristo
- Is een familiebedrijf opgericht in Harelbeke in 1985
- Heeft 5 vestigingen in België en Nederland, 1 vestiging in India
- Heeft 12 verkooppunten wereldwijd
- Heeft 680 klanten in 145 landen
- Telt 1200 medewerkers, potatoholics
- Produceert 850 000 ton afgewerkte producten per jaar
- Bereikt 900 miljoen euro omzet in 2022
De voedingssector heeft onmiskenbaar een impact op het milieu: de sector is verantwoordelijk voor 26 procent van de uitstoot van broeikasgassen wereldwijd. Bij voedselverwerkende bedrijven zoals Ardo en Agristo zijn water en energie, hoe kan het ook anders, voor een groot deel verantwoordelijk voor die milieu-impact. Denk aan groenten en aardappelen wassen, koken of bakken, koelen, invriezen. Ook de telers met wie ze samenwerken verbruiken veel water en hebben impact op het milieu door pesticiden, meststoffen, bodemverstoring.
Voedselverwerkende bedrijven staan dus voor een fikse uitdaging: hun eigen klimaatimpact drastisch reduceren, hun leveranciers aanzetten om hetzelfde te doen en daarnaast ook omgaan met de negatieve gevolgen van de klimaatverandering. En dat liefst zonder aan rendement in te boeten. Hoe pakken ze dat aan?
DNA
Ardo en Agristo zien verduurzaming niet als een aparte doelstelling, ze zit verankerd in hun globale bedrijfsstrategie en in hun leiderschap. Ze zien het ook ruimer dan de vergroening van hun productie: bewustmaking bij hun medewerkers bijvoorbeeld is even belangrijk. Antoon Wallays, oprichter van Agristo: ‘Duurzaamheid zit in ons DNA. Wij komen uit boerenfamilies en leerden van jongs af aan om zorg te dragen voor de natuur en er spaarzaam mee om te gaan’. Ardo publiceerde al een duurzaamheidsrapport lang vóór dat verplicht was. Duurzaamheid is voor beiden dus een breed verhaal, maar focussen we even op de bijzondere uitdagingen voor hun sector.
Minder water
De uitdaging: minder water verbruiken, meer water hergebruiken, alternatieve bronnen aanboren. Zo hergebruiken ze gezuiverd afvalwater onder andere als koelwater. Ardo heeft op zijn site in Ardooie een waterbassin van zo’n 150 000 m², de omliggende boeren gebruiken het gezuiverde water van de fabriek voor irrigatie. Agristo gebruikt op zijn site in Wielsbeke gezuiverd water uit de Leie en loost het na zuivering opnieuw in de rivier. “En in Tilburg werken we voor de waterzuivering samen met andere bedrijven”, zegt Antoon Wallays. “Dat is efficiënter, omdat ons afvalwater complementair is door een verschil in afvalstoffen. En zo zijn er nog meer samenwerkingsverbanden mogelijk.”
Minder en duurzamere energie
De uitdaging: minder gas en elektriciteit verbruiken en maximaal groene energie, al dan niet zelf opgewekt. Emilie Haspeslagh, sustainability director bij Ardo: “Op ons waterbassin drijven zo’n 5.000 zonnepanelen, maar dat is voor een grootverbruiker verre van voldoende om energieneutraal te worden.” Ardo investeerde in twee installaties die restafval zoals groenteschillen omzetten in bio-methaan en zo energie opwekken. Met de restwarmte verwarmen ze hun kantoren. Hun energieverslindende productielijnen gaan ze vervangen door nieuwe zuinigere installaties.
Agristo recupereert warmte uit proceswater en haalt energie uit de verbranding van niet-recycleerbaar houtafval, via een warmtenet dat het samen met een ander bedrijf aanlegde.
Voor de toekomst kijkt het onder andere naar waterstof, warmtepompen en windenergie. Al zijn er nog drempels voor die oplossingen, zegt Ward Claerbout, external relations manager bij Agristo: “Industriële warmtepompen staan nog niet op punt. En windenergie? De vergunningsprocedure voor een windmolen is vaak zo complex dat bedrijven er niet aan beginnen.”
Groenere telers
Naast de eigen vergroening is er dus ook de klimaatimpact van de telers. Voor Ardo zijn dat er zo’n 3.500. Die worden onder meer aangezet om pesticiden alleen nog heel gericht te gebruiken, waardoor intussen al 77 procent van hun producten residuvrij is. Ook passen de telers principes van regeneratieve landbouw toe, zoals meer diversiteit in gewassen en minder bodemverstoring. Gabrielle Kalkwijk, CEO van Ardo: “We kijken verder dan de oogst alleen. Een betere bodem houdt meer water vast en is dus droogtebestendiger, en bij overvloedige regen watert zo’n bodem beter af.”
En waarom niet experimenteren? Agristo denkt bijvoorbeeld na over carbon farming, koolstofopslag in landbouwgrond – of hoe landbouw ook een deel van de oplossing kan zijn. Ward Claerbout: “Er is al veel veranderd, ook zaken die we een paar jaar geleden nog onmogelijk achtten, zoals het verbod op specifieke bewaarmiddelen. Maar wij kunnen niet de hele sector veranderen, wel pilootprojecten lanceren en samenwerken met sectorfederaties.” Ook Gabrielle Kalkwijk maakt een kanttekening: “Duurzamer geteeld voedsel is meestal duurder. We merken dat zowel retailers als consumenten nog onvoldoende bereid zijn om die meerprijs te betalen.”
Circulariteit
Afval van groenten en aardappelen is onvermijdelijk, maar hoeft niet verloren te gaan. Beide bedrijven verwerken schillen tot dierenvoeder. Agristo wil nog een stapje verder gaan en aardappelrestjes verwerken tot aardappelvlokken en binnenkort ook tot aardappelbloem, beide voor menselijke consumptie. En het bedrijf onderzoekt of eiwitten uit aardappelen bruikbaar zijn voor bijvoorbeeld plantaardige vleesvervangers.
Duurzaamheidsrapportering
Tot zover een paar van de concrete oplossingen voor een duurzamere toekomst. Er is ook nog de verplichte rapportering daarover, waarvoor Europa de lat hoog legt. Met de CSRD (Corporate Sustainability Reporting Directive) is er sinds vorig jaar een uitbreiding van de rapporteringsverplichting die al bestond voor beursgenoteerde bedrijven. Grote bedrijven moeten vanaf 2026, sommige al vanaf 2024, rapporteren over hun impact op milieu-, sociale en bestuurscriteria (ESG) en over de impact daarvan op hun onderneming. Dat heeft gevolgen voor zowat alle bedrijven, die immers informatie moeten aanleveren.
Hoe kijken de mensen van Ardo en Agristo daarnaar? Emilie Haspeslagh: “Er is nog onduidelijkheid, een betere definiëring zou welkom zijn. Rapportering is nodig, maar mag niet te complex worden. Wij kunnen daar mensen voor vrijmaken, maar wat met kmo’s?” Ward Claerbout vindt het positief dat rapportering je doet nadenken. “Maar er is een stortvloed aan wetgeving en rapportering. Toch een aandachtspunt voor de overheid. Met rapportering op zich maak je niets duurzamer, je kunt die tijd ook gebruiken voor zaken die concreet iets bijdragen.”
Keuzes maken
Nog een afsluitende tip voor collega-ondernemers? Emilie Haspeslagh: “De Verenigde Naties hebben 17 sustainable development goals (sdg’s) gedefinieerd. Probeer ze niet allemaal aan te pakken, choose your battles.” Ward Claerbout: “Zoek partners en samenwerkingsverbanden, zoals wij deden voor onze alternatieve waterbronnen. Wij zijn frietenbakkers, geen waterexperten.” (lacht).
Gabrielle Kalkwijk en Emilie Haspeslagh (Ardo) en Antoon Wallays en Ward Claerbout (Agristo) waren de sprekers op een van de events waarmee KBC zijn klanten wil inspireren en uitdagen met de ervaringen, passies en realisaties van collega-ondernemers.