Zakendoen in de VS: tussen onzekerheid en opportuniteiten
De VS bieden nog altijd opportuniteiten voor onze Belgische ondernemers. Maar dat we ons in een nieuw tijdperk bevinden, is duidelijk. Professor David Criekemans schetste het bredere verhaal waarbij het geo-economische niet los kan worden gezien van het geopolitieke en het geostrategische.
Naar aanleiding van de eerste honderd dagen van Donald Trump als nieuwe president van de Verenigde Staten, organiseerden we een avond met als thema ‘zakendoen in de VS’. Naast de macro-economische schets van Laurent Convent, financieel analyst bij KBC, en de inspirerende testimonial van Michiel Allaerts, CFO Ravago, kregen we kadering en analyse van Professor David Criekemans, politicoloog UAntwerpen.
Op de vraag of er kansen zijn voor onze ondernemers in het nieuwe Amerika, bleek het antwoord eenvoudig. "Ja hoor, er zijn er zelfs heel wat. Maar om die kansen juist te kaderen moet je eerst uitzoomen, aldus David Criekemans, want ‘we bevinden ons duidelijk in een nieuw tijdperk".
Eerste vaststelling, de Amerikaanse droom is kapot. En dat heeft volgens professor Criekemans te maken met de wijziging van het economische weefsel en de manier waarop meerdere generaties politici met die worsteling zijn omgegaan. Hij kijkt daarvoor naar de recente geschiedenis van de zogenaamde ‘Rust Belt States’. Staten als Pennsylvania, Michigan, Illinois,… staan er symbool voor de oude, vervuilende industrie (auto-industrie, mijnbouw, staal). Vanaf de jaren 1980-’90 werd de zware industrie er ontmanteld en verkaste ze naar plekken waar je die economische activiteiten kon ontwikkelen aan goedkopere prijzen en zonder al te veel aandacht voor milieuproblemen.
Tweede vaststelling, we bevinden ons op vandaag in een nieuw tijdperk met Donald Trump nu het omgekeerde probeert te doen van wat Richard Nixon en Henri Kissinger (minister van buitenlandse zaken) vijf decennia geleden in gang hebben gezet.
Kissinger zag in 1972 de spanningen tussen 'Red China' en de Sovjetunie. "En wat deden Nixon en Kissinger, ze gingen een openingspolitiek voeren richting China. Taiwan werd uit de VN-veiligheidsraad gezet, China kwam in de plaats en men begon aan een economische samenwerking. En u ziet dat ik hier meteen een merkwaardige bokkesprong maak, want ik heb het over geostrategie en geopolitiek, maar dat is volgens mij ook gekoppeld aan geo-economie."
Delokalisatie en goedkope arbeidskrachten
Er kwam een proces op gang van delokalisatie naar een plek met veel goedkopere arbeidskrachten, wat zich in de jaren 90 voort zette onder de vorm van vrijhandelsakkoorden. Wie in de Rust Belt woonde en werkte, zag zijn toekomst imploderen. "Dat is de structurele crisis waar die Rust Belt states in terechtgekomen zijn en voor mij symboliseert dat heel veel. Hilary Clinton noemde dat 'A basket of deplorables', mensen die bereid waren om op Trump te stemmen. Het is ook het ultieme moment waarop de Democraten ervoor kozen om zich te focussen op nieuwe dingen, top technologie, hernieuwbare energie,… en een groot deel van hun publiek vergaten en verloren. Deze staten waren niet meer interessant voor hen. En dan komt Donald Trump die daar een nieuw kiespubliek zag en zich presenteerde als de kandidaat die hen begreep en aan hun kant stond. De Republikeinse partij vertegenwoordigt nu in se deze mensen (of hun belangen echt verdedigd worden is een ander verhaal). Er is dus een breder fenomeen bezig."
De ontkoppeling van China gaat echter verder, en professor Criekemans maakte een mooie boog naar het heden, want wat Trump probeert te doen, is eigenlijk een 'Omgekeerde Kissinger'. Hij wil immers "mooie deals sluiten met Rusland want dan kunnen we hen losweken van China." Zelfde verhaal maar net het omgekeerde.
Die ontkoppeling zien we ook terug in het economisch model, want eigenlijk wil Donald Trump heel die economie omturnen en reorganiseren, aldus Criekemans. Voor Trump moet de VS de leider blijven in een aantal technologische sectoren en mag China niet de grootste worden. En dat is nu net het grotere plaatje waarmee hij aantoont dat geopolitiek, geo-economie en geostrategie allemaal met elkaar verbonden zijn.
Wat betekent deze nieuwe situatie voor wie wil zakendoen in de VS?
Professor Criekemans: "Veel hangt af van de omgevingsvariabelen; in welke wereld komen we terecht en wat zullen de uiteindelijke tarieven zijn? Wie al aanwezig is op de Amerikaanse markt zal een streepje voor krijgen met betere condities. Nieuw is bijvoorbeeld de stormloop op fabrieksterreinen, en dat ondanks alle onzekerheid. Een van de belangrijkste dingen die we geleerd hebben, is het belang van kwaliteit en van een goede service, dan bellen ze u. En daar zijn wij in onze contreien goed in. Een belangrijke les."
Kleine landen, grote prestaties
Criekemans ziet heel wat sectoren die hiervoor in aanmerking komen. "Een belangrijke cluster is bijvoorbeeld de gezondheid- en farmaceutische sector, of de life sciences. Denk maar aan IMEC of ASML in Nederland, zij tonen duidelijk aan dat we het kunnen en dat we onze zogenaamde zwakte als kleine landen perfect kunnen omturnen. Maar dan wel als we daar systematisch op inzetten. Imec begon met zeven onderzoekers, kreeg steun van de Vlaamse overheid en is nu een wereldspeler met een jaaromzet van meer dan een miljard. Iedereen komt bij hen de nieuwe technologie van morgen testen, dus het technologische verhaal is zeker mogelijk."
De energiesector. "Daar hebben wij Europeanen aan gewerkt, aan hernieuwbare technologie en alle daaraan gekoppelde IT. En dat gaat verder worden uitgerold, met of zonder Donald Trump. Of het samenbrengen van 'demand and supply'. Ook daar zijn heel wat technologische oplossingen voor. Denk aan isolatie van gebouwen waar wij wereldkampioen in zijn, of de expertise van onze petrochemische sector als het om energie-efficiëntie gaat, onze haven-knowhow,… De lijst met mogelijkheden wordt almaar langer, maar de centrale gedachte is kwaliteit brengen, de stabiele samenwerkingspartner zijn met wellicht een lokale aanwezigheid."
David Criekemans vindt trouwens ook dat wij heel wat kunnen leren van de Amerikanen als het over energie gaat. Een thema waar hij uitgebreid op in gaat in zijn nieuw te verschijnen boek Hyperrealisme. Europa in een nieuw geopolitiek tijdperk. "Wat is hun model? Goedkope energie op basis van deregulering en ze zetten in op alles. Moeten wij dat ook doen? Dat is een politieke keuze, maar ik denk wel dat het van belang is voor onze competitiviteit om in te zetten op goedkopere energie."
Hij gaf het voorbeeld van Bill Gates die onlangs twee nucleaire centrales kocht om te moderniseren en zijn toekomstige datacentra van energie te voorzien. En met die datacentra zullen we misschien de nieuwe molecule vinden voor de chemische sector en zo de petrochemie vervangen, of we vinden deeloplossingen voor de klimaatverandering…
Op zoek naar een nieuwe balans
Maar professor Criekemans deelt ook een aantal bezorgdheden, nl het dag na dag ontmantelen van de federale overheid door de Trump-administratie. Dat zal volgens hem voor instabiliteit zorgen doordat de overheid niet meer in staat zal zijn om op een efficiënte manier een aantal maatschappelijk-economische problemen aan te pakken. Dus ja, de Amerikaanse economie is veerkrachtig maar we gaan ook wel naar onzekere tijden.
En dan landen we weer bij Europa en België. "Wij moeten reflecteren over onze toekomstige relatie met de VS. Het is een fantastische markt, we kunnen er geld verdienen, en we hebben hen nog altijd nodig op het vlak van veiligheid en defensie. De Baltische staten liggen er bijvoorbeeld wakker van. Want wat als de oorlog in Oekraïne vastloopt, de Russische oorlogsindustrie blijft doorrollen en Trump niet meer geïnteresseerd is, tja… Wij Europeanen zijn niet in staat om de VS te vervangen op een aantal terreinen."
"Maar tegelijkertijd is het een nieuw tijdperk en, dat is de paradox, als we daar slim over nadenken ook een kans om te investeren, wat op termijn weer zal leiden tot nieuwe technologische ontwikkelingen. Moeten we bezorgd en kritisch zijn als het bijvoorbeeld gaat over AI, zeker, maar het gaat ons ook kennis en knowhow opleveren voor andere sectoren waarin we performant kunnen zijn. We zullen daar een nieuwe balans moeten in zoeken."
Professor David Criekemans eindigde zijn analyse met een kwinkslag; "Ja er zijn absoluut kansen in de VS ondanks de grote onzekerheid, maar 'nature will kick in at some point'. Het Trump-tijdperk zal voorbijgaan, het is een grote schok en het zal tot een ‘herzetting’ leiden, maar het is een groter verhaal dat al een aantal decennia aan het opbouwen is en naar een soort van nieuwe politieke synthese zal gaan. En van daaruit zal de VS weer zijn weg zoeken en wij moeten dat ook doen."
Disclaimer:
Tenzij uitdrukkelijk anders bepaald, heeft alle informatie die u hier raadpleegt of verkrijgt een vrijblijvende en zuiver informatieve waarde. Ze wordt naar best vermogen en op regelmatige tijdstippen bijgewerkt. KBC Bank NV geeft echter geen garanties wat betreft de actualiteit, accuraatheid, correctheid, volledigheid of geschiktheid voor een bepaald doel van deze informatie. De hier verstrekte informatie vormt geen advies of verkoopaanbod van producten of diensten en is niet bestemd voor commercieel gebruik. U blijft zelf volledig aansprakelijk voor de gevolgen van het gebruik dat u van deze informatie maakt. De intellectuele eigendomsrechten op de informatie, publicaties en gegevens die hier verstrekt worden, komen toe aan KBC Bank NV of aan derden en u moet zich onthouden van elke inbreuk hierop. Behoudens de uitdrukkelijk voorafgaande en schriftelijke toestemming van KBC Bank NV is elke overdracht, verkoop, verspreiding of reproductie van deze informatie verboden.