Koffie, een wake-upcall

Koffie is een industrie van 330 miljard dollar. Het is te vinden in elk huis, overal ter wereld. We kunnen het gemakkelijk online bestellen of kopen in supermarkten, kruidenierswinkels en speciaalzaken. Koffie is altijd verkrijgbaar. We kunnen kiezen uit de regio van herkomst, de arabica/robustamelange, de intensiteit, het aroma en nog veel meer.

Het is gemakkelijk te vergeten dat koffie eigenlijk een landbouwproduct is, een ‘zachte’ grondstof die de laatste tijd met een aantal uitdagingen wordt geconfronteerd. Toch genieten wereldwijd meer dan een miljard mensen elke dag van een kopje koffie. “Het is meer dan een energiedrankje, het is een wereldwijde culturele kracht. Daarom mag koffie beleggers niet onverschillig laten,” zegt Dea Shehu, Thematic Portfolio Manager bij KBC Asset Management.

Koffie werd voor het eerst ontdekt rond 700 na Christus in Ethiopië. Het werd immens populair om zijn kwaliteiten van alertheid en waakzaamheid. Er wordt aangenomen dat het eerste koffiehuis in 1475 in Constantinopel (nu Istanbul) werd geopend. Mensen bezochten het koffiehuis niet alleen om koffie te drinken, maar ook om met elkaar te praten, naar muziek te luisteren, te roddelen en bij te praten. Min of meer dezelfde redenen waarom we vandaag coffeeshops bezoeken. Sommige dingen veranderen nooit, vindt Shehu. Reden te meer voor investeerders om ook een ‘smaak voor koffie’ te ontwikkelen.

In de tropen, over een afstand van ongeveer 5000 km, ligt de ‘Coffee Belt’. De grootste koffieproducenten zijn Brazilië, Vietnam en Colombia, waarbij Brazilië al meer dan 150 jaar de grootste producent is.

Koffie bestaat voornamelijk uit twee soorten: arabica en robusta. Er zijn opmerkelijke verschillen tussen de twee. Robustabonen hebben een hoger cafeïnegehalte en een sterkere, meer bittere smaak. Arabicabonen bevatten daarentegen minder cafeïne, wat resulteert in een zachter, zoeter en aromatischer brouwsel. Bovendien bevatten arabicabonen 60 % meer lipiden en bijna twee keer zoveel suiker als robustabonen. Vanuit smaakoogpunt wordt arabica over het algemeen als superieur en lekkerder beschouwd. Dit wordt ook weerspiegeld in de prijs: arabicabonen zijn bijna twee keer zo duur als robustabonen. Smaakvoorkeuren kunnen echter subjectief zijn. Europeanen geven bijvoorbeeld vaak de voorkeur aan robusta vanwege de krachtige, robuuste smaak.

De hoogste prijs werd genoteerd in februari en bereikte 4,3 USD per pond. De prijzen voor arabicakoffie zijn het afgelopen jaar met 80 % gestegen tot 7,7 USD per kilo, waarmee het vorige record uit 1977 is overtroffen. Deze prijspiek wordt grotendeels toegeschreven aan het aanhoudende neerslagtekort in belangrijke koffieproducerende regio’s zoals Brazilië en Vietnam. Experts voorspellen dat dit de opbrengst van de komende oogst met minstens 5 % zal verminderen. “Als deze voorspelling juist blijkt te zijn, zal dit het vijfde achtereenvolgende jaar zijn waarin de oogst tekortschiet en dit zal waarschijnlijk leiden tot verdere stijgingen van de koffieprijzen,” waarschuwt Shehu.

Ondanks een kleine daling in mei - toen de verwachtingen voor de oogst in Brazilië weer toenamen - lijkt het erop dat de tekorten niet zullen verdwijnen en dat zal zowel de detailhandel als de groothandel treffen. Grote koffiebedrijven zullen hun prijzen misschien met 20-30 % moeten verhogen om hun winstmarges te behouden. Dat is een uitdaging, aangezien ze natuurlijk niet uit de markt geprijsd willen worden. Kleinschalige producenten en grote overheidsbedrijven lopen het meeste risico, waardoor middelgrote bedrijven kunnen profiteren van deze verschuivende marktdynamiek. Ondanks de daling in mei stijgen de verwachtingen voor de oogst in Brazilië.

“De uitdagingen voor de koffieproductie kunnen diepgeworteld en structureel van aard zijn,” meent Shehu. Klimaatverandering en een krimpend landbouwareaal zijn belangrijke bedreigingen. Pessimistische voorspellingen suggereren dat de hoeveelheid landbouwgrond die geschikt is voor koffieproductie tegen het einde van de eeuw met 50 procent zou kunnen afnemen. Steeds grilligere weerpatronen, waaronder extreme regenval, droogte, aardverschuivingen en stijgende temperaturen, verergeren de situatie. Vooral arabicakoffie is erg gevoelig voor klimatologische omstandigheden; de plant heeft relatief koele temperaturen nodig tussen 18°C en 23°C en hoogtes tussen 1000 en 2000 meter. Naarmate de temperaturen stijgen, wordt de koffieteelt steeds hoger gedreven, tot er geen levensvatbaar land meer overblijft.

“De realiteit van de koffieproductie staat vaak haaks op de geromantiseerde beweringen in advertenties,” merkt Shehu op. Meestal wordt bijvoorbeeld alleen palmolie geassocieerd met ontbossing. Toch heeft ontbossing om plaats te maken voor koffieproductie ook alarmerende niveaus bereikt in landen als Honduras en Vietnam. Om dit tegen te gaan verbiedt de ontbossingsverordening van de EU de import van koffie uit ontboste gebieden. Hoewel deze regels bedoeld zijn om het milieu te beschermen, vormen ze een uitdaging voor inheemse boeren. Het niet naleven van de regelgeving kan hun levensonderhoud in gevaar brengen. Door deze uitdagingen om te zetten in kansen voor zowel mens als milieu door middel van een meer verfijnde wetgeving, kan op de middellange tot lange termijn worden bijgedragen aan een eerlijkere verdeling van de winsten die koffie genereert. Zelfs kleine telers kunnen dan trots zijn op hun boerderijen en hun werk.

“Een andere uitdaging is de vergrijzing van de boerenbevolking”, voegt Shehu toe. Jaren van volatiele koffieprijzen en stijgende productiekosten dwingen veel boeren de koffieteelt op te geven om op zoek te gaan naar kansen in de steden. Veel doorgewinterde boeren moedigen hun kinderen aan om een carrière buiten de landbouw na te streven, waardoor waardevolle kennis en ervaring verloren gaan. Als boeren ouder worden, daalt hun productiviteit en als hun vaardigheden niet worden doorgegeven aan jongere generaties, komt de duurzaamheid van de sector in gevaar. Bovendien kiezen sommige boeren ervoor om over te schakelen naar meer winstgevende teelten.

Ondanks de uitdagingen blijft de wereldwijde vraag naar koffie stijgen. In China, van oudsher een theedrinkend land, is de koffieconsumptie aanzienlijk gestegen, aangedreven door de groeiende interesse en openheid van generatie Z voor westerse trends. Deze verschuiving begon met de komst van Starbucks in de jaren 90 en versnelde met de lancering van inheemse merken zoals Luckin Coffee. Tegenwoordig heeft Shanghai meer coffeeshops dan waar ook ter wereld, in totaal ongeveer 10.000. “De koffiecultuur maakt nu deel uit van het leven in China en dat zal niet veranderen”, zegt Shehu. Deze trend verspreidt zich naar de Aziatisch-Pacifische regio, waar de smaak voor koffie duidelijk toeneemt. Vanwege het tropische klimaat in deze regio’s geven ze de voorkeur aan ijskoffie en hebben ze hun eigen smaakprofielen ontwikkeld, waarin vaak tropische smaken zijn verwerkt. Het is niet ongewoon om een Americano te vinden die gemaakt is met kokoswater in plaats van gewoon water. En het is heerlijk!

‘Een wereld zonder koffie is onwaarschijnlijk, maar een wereld zonder een overvloed aan koffie zou wel eens een nieuwe realiteit kunnen worden door de vele uitdagingen waar de koffie-industrie voor staat. Het komende jaar wordt waarschijnlijk een uitdagend jaar door de hoge grondstofkosten. Hoewel er op korte termijn onzekerheden zijn en er zich enkele structurele veranderingen voordoen, zijn we optimistisch over koffie op langere termijn,’ zegt Shehu. Salted Caramel Hazelnut Machiatto en Unicorn Frapuccino zijn een blijvertje. Gen Z houdt van koffie met een eigen draai en ziet koffie meer als een verfrissende traktatie dan als een ochtendtraditie. De jongere generaties zien koffie drinken als een ervaring. In de afgelopen tien jaar is de prijs van een gemiddelde koffie bij Starbucks verdubbeld. Dit komt vooral door de toegevoegde smaken en variaties. Gezien de vraag naar koffie houden we de bewegingen in de koffieprijzen, de toeleveringsketen en andere gerelateerde grondstoffen nauwlettend in de gaten, zodat we met vertrouwen kunnen investeren.

Contacteer uw private banker of wealth manager.

Dit nieuwsbericht mag niet worden beschouwd als een beleggingsaanbeveling of advies.