Hoe nuttig is een zorgvolmacht?
Staat u er al eens bij stil wat er gebeurt als u morgen niet meer in staat bent uw eigen belangen te behartigen? Wie zal dan uw persoonlijke belangen behartigen en uw vermogen beheren? Zal successieplanning nadien nog mogelijk zijn? Wat kunt u nu al voorzien?
Vooraf niets geregeld? Dan passeert u langs de vrederechter
Op het moment dat u niet langer in staat bent om uw persoonlijke of vermogensrechtelijke belangen zelf te behartigen, wordt u wilsonbekwaam. Uzelf en elke belanghebbende kan dan bij de vrederechter voor u een statuut van bewind aanvragen. De aanvraag moet uiteraard gepaard gaan met een geneeskundig verslag van een erkende arts of een psychiater.
De vrederechter beoordeelt dan of en in welke mate u zelf nog kunt handelen voor uw persoonlijke belangen en vermogen. Voor de zaken die u zelf niet meer kunt, stelt de rechter een bewindvoerder aan.
Bijstand of vertegenwoordiging
Naargelang de ernst van de onbekwaamheid, zal de vrederechter bepalen of de bewindvoerder u moet bijstaan bij de handelingen die u zelf niet meer (alleen) kunt stellen of u moet vertegenwoordigen.
- Bijstand: u handelt samen met de bewindvoerder
- Vertegenwoordiging: de bewindvoerder handelt alleen. Voor bepaalde handelingen heeft de bewindvoerder nog de bijzondere machtiging van de vrederechter nodig. Denk maar aan de verkoop van een huis of het aanvaarden van een nalatenschap.
Sommige handelingen zijn zo hoogstpersoonlijk dat er geen bijstand of vertegenwoordiging mogelijk is. Een voorbeeld hiervan is huwen, een kind erkennen of om euthanasie verzoeken.
Wie kan bewindvoerder worden?
Bij de keuze van een bewindvoerder duidt de vrederechter bij voorkeur iemand van uw naaste familiale of sociale omgeving aan. Uw partner, familieleden of andere personen die al dan niet professioneel bij u betrokken zijn. Is niemand van uw naaste familiale of sociale omgeving geschikt, dan stelt de rechter een professionele bewindvoerder aan (bijvoorbeeld een advocaat).
Wat kunt u nu al regelen?
1. Verklaring van voorkeur
U hebt iemand voor ogen om uw persoonlijke belangen te behartigen en het beheer van uw vermogen op zich te nemen, als u feitelijk onbekwaam zou zijn. Maar u vindt het geruststellend dat de vrederechter mee kijkt en voor een aantal handelingen uitdrukkelijk toestemming moet geven? In dat geval kunt u een verklaring van voorkeur afleggen over de aanwijzing van een bewindvoerder. Dat kunt u doen bij een notaris of de vrederechter.
2. Zorgvolmacht
Het kan zijn dat u de tussenkomst van de vrederechter zoveel mogelijk wilt vermijden. Dan kunt u met een zorgvolmacht of volmacht bij feitelijke onbekwaamheid de behartiging van uw persoonlijke belangen en het beheer van uw vermogen bij feitelijke onbekwaamheid ook toevertrouwen aan iemand uit uw naaste omgeving.
Wat is een zorgvolmacht?
Een zorgvolmacht of beschermingsvolmacht is een volmacht die u vandaag als bekwaam persoon geeft voor het geval u in de toekomst niet meer in staat zou zijn om zelf uw persoonlijke belangen te behartigen en uw vermogen te beheren. Het laat u toe om zelf te bepalen hoe en door wie uw vermogen beheerd wordt.
De zorgvolmacht kan ingaan onmiddellijk nadat u de volmacht hebt afgesloten, of pas vanaf het moment dat u feitelijk onbekwaam wordt. In het eerste geval kunt u uiteraard nog altijd zelf alle beslissingen nemen.
Belangrijk verschil met de bewindvoering is dat u als volmachtgever uiteraard zolang u handelingsbekwaam bent, nog altijd op eigen houtje beslissingen kunt blijven nemen.
Wat kunt u (niet) regelen via bewind of zorgvolmacht?
1. Testament maken of herroepen
Bewind
- De vrederechter bekijkt of u zelf nog een testament kunt opmaken of herroepen
- Oordeelt de vrederechter dat u dat niet meer kunt, dan kunt u geen testament meer maken of herroepen
- Een testament is zo persoonlijk dat ook de bewindvoerder dat nooit in uw plaats kan doen
Zorgvolmacht
- Wie volledig gezond van geest is, kan zelf een testament opmaken of herroepen
- U kunt in de zorgvolmacht niet voorzien dat de volmachthebber dat in uw plaats mag doen
2. Huwelijkscontract opmaken of wijzigen
Bewind
- Op het moment dat de vrederechter u onder bewind plaatst, oordeelt hij of u nog bekwaam bent om een huwelijkscontract op te maken of te wijzigen
- Acht de rechter u daarvoor eerst onbekwaam, dan kan hij later nog de bijzondere machtiging geven als u daarom vraagt en nadat u het ontwerp van huwelijkscontract hebt voorgelegd
- Ook de bewindvoerder kan in bijzondere gevallen het huwelijkscontract laten opmaken of wijzigen. Maar enkel met de bijzondere machtiging van de vrederechter
Zorgvolmacht
Bent u niet meer wilsbekwaam, dan kan de volmachthebber enkel een huwelijkscontract laten opmaken of het bestaande wijzigen, als de notariële beschermingsvolmacht dat uitdrukkelijk vermeldt.
3. Schenkingen doen
Bewind
- U kunt enkel zelf nog een schenking doen als de vrederechter u daartoe bekwaam acht
- Acht de rechter u niet bekwaam, dan kan de bewindvoerder in uw plaats schenken
- Voorwaarde is dat het vast staat dat het uw wil was om de schenking te doen en de bewindvoerder de bijzondere machtiging van de vrederechter heeft
- De vrederechter zal er wel mee rekening houden dat u als beschermde persoon, en de personen waarvoor u onderhoudsplichtig bent, niet behoeftig mogen worden door deze schenking
- Voor schenkingen uit het gemeenschappelijk vermogen van de wilsonbekwame persoon en de huwelijkspartner bestaat de mogelijkheid om daarvoor de machtiging te vragen bij de rechtbank van eerste aanleg van de (laatste) echtelijke woonplaats
Zorgvolmacht
- De volmachthebber kan een schenking doen in naam van de beschermde persoon, als dit in de beschermingsvolmacht is voorzien
- De beschermingsvolmacht moet wel bij de notaris opgemaakt zijn en duidelijk het voorwerp van de schenking omschrijven
4. Schenkingen ontvangen
Bewind
- De vrederechter bepaalt of u zelf bekwaam bent, of bijstand of vertegenwoordiging nodig hebt van een bewindvoerder
- Heeft de bewindvoerder de bevoegdheid om u daarbij te vertegenwoordigen, dan is ook nog de bijzondere machtiging nodig van de vrederechter
Zorgvolmacht
- Het aanvaarden van schenkingen kan opgenomen zijn in de beschermingsvolmacht
- De volmachthebber kan dan schenkingen ontvangen in naam van de volmachtgever
5. Een nalatenschap aanvaarden of verwerpen
Bewind
- De vrederechter kan oordelen dat u zelf bekwaam bent om nalatenschappen, algemene legaten of legaten onder algemene titel te aanvaarden
- Is een bewindvoerder aangesteld die bijstand verleent, dan kunt u de nalatenschap aanvaarden samen met de bewindvoerder
- Heeft de bewindvoerder de bevoegdheid om u te vertegenwoordigen, dan is ook de bijzondere machtiging nodig van de vrederechter
- In principe gebeurt de aanvaarding onder voorrecht van boedelbeschrijving, tenzij de vrederechter oordeelt dat de activa voldoende opwegen tegen de passiva en de aanvaarding zuiver mag gebeuren
- De regels voor het aanvaarden van bijzondere legaten zijn dezelfde als die voor het aanvaarden van schenkingen
Zorgvolmacht
In een beschermingsvolmacht kunt u als volmachtgever de bevoegdheid geven aan uw volmachthebber om in uw plaats nalatenschappen te aanvaarden of te verwerpen na uw wilsonbekwaamheid.
Persoonsgebonden beslissingen
Sinds 1 maart 2019 kan de zorgvolmacht ook persoonsgebonden beslissingen omvatten. In welk rusthuis u bijvoorbeeld wilt verblijven, welke arts u behandelt of wie u vertegenwoordigt voor het uitoefenen van uw patiëntenrechten. Een beschermingsvolmacht kan evenwel nooit bevoegdheden geven die betrekking hebben op uw hoogstpersoonlijke belangen, zoals euthanasie of een orgaandonatie. U kunt dat wel regelen via uw gemeente.
U mag dit nieuwsbericht niet beschouwen als een beleggingsaanbeveling of als advies.