Voorwaarden toevoegen aan een schenking

Overweegt u om iets te schenken aan bijvoorbeeld uw kinderen? Dan is het verstandig om eerst na te denken over hoeveel u hen wilt schenken en op welke wijze. Een schenking is immers definitief en onherroepelijk. Dat betekent dat u als schenker het geschonken vermogen achteraf niet kunt terugvragen. Gegeven is gegeven. Een uitzondering hierop vormt de schenking aan uw huwelijkspartner.

U kunt aan een schenking wel allerlei voorwaarden koppelen. In dit artikel bespreken we enkele mogelijke voorwaarden die u kunt voorzien voor het geval de begiftigde overlijdt:
 

Met een conventioneel beding van terugkeer bepaalt u dat de schenking naar u kan terugkeren als de begiftigde voor u overlijdt. Dit gebeurt in principe zonder betaling van successierecht. Een beding van terugkeer kan dan ook nuttig zijn om successierecht te besparen.

Een voorbeeld.
U bent weduwnaar en hebt een zoon en een dochter. Uw zoon is kinderloos, uw dochter heeft wel kinderen. U schonk aan elk van hen een bedrag van 100.000 euro. Het noodlot slaat toe en uw zoon komt plots te overlijden.
Speelt er geen terugkeer dan valt de schenking in de nalatenschap van uw zoon. Op basis van het wettelijk erfrecht zijn u en uw dochter zijn wettelijke erfgenamen. Op hetgeen u en uw dochter erven moet wel successierecht betaald worden. U betaalt dus op vermogen dat u geschonken hebt en uw dochter betaalt op haar deel hoge successierechten.
Als u een beding van terugkeer voorzag, kan de schenking aan uw zoon daarentegen vrij van successierecht naar u terugkeren. U kunt dan op uw beurt dit bedrag opnieuw schenken aan uw dochter met schenkbelasting (3% in Vlaanderen en Brussel, 3,3% in Wallonië) of zelfs kosteloos als u nog vijf jaar leeft na de schenking (in Brussel geldt voorlopig nog een termijn van drie jaar).
 

U kunt bepalen dat het beding van terugkeer speelt als de begiftigde kinderloos is, maar het kan evenzeer als de begiftigde wél kinderen heeft.

Een voorbeeld.
U schonk een geldsom (met beding van terugkeer) aan uw dochter, die twee kinderen heeft. Vervolgens overlijdt uw dochter. Na terugkeer – vrij van successierecht – kunt u het vermogen fiscaalvriendelijk schenken aan de kinderen van uw overleden dochter (uw kleinkinderen). Speelt er daarentegen géén beding van terugkeer? Dan erven de erfgenamen van uw dochter (waaronder uw kleinkinderen) dit rechtstreeks en betalen zij hierop successierechten (die meestal hoger zijn dan de schenkingsrechten). Het beding van terugkeer kan dus ook in zo’n situatie mogelijk fiscaal interessant zijn.

Wenst u op het moment van het overlijden van de begiftigde als schenker nog te kunnen kiezen of u een terugkeer wil of niet? Dan kunt u het beding van terugkeer optioneel formuleren. Een optioneel beding van terugkeer ongeacht of de begiftigde kinderen nalaat, geeft u de meeste flexibiliteit.

Wat als uw kind een woning aankocht met de geschonken gelden? Wenst u dat bij het overlijden van uw kind het beding van terugkeer speelt op dit vastgoed, dan moet u zaakvervanging voorzien. Opgelet: indien u schenkt via bankgift op basis van het KBC-model, dan voorziet het beding van terugkeer dat u een vordering krijgt ten belope van het geschonken bedrag op de nalatenschap van de begiftigde. Dat betekent dat de erfgenamen van uw kind u een bedrag gelijk aan de schenking moeten betalen. In dat geval krijgt u met het terugkeerbeding dus niet de woning die in de plaats is gekomen van de geschonken gelden.

Hebt u samen met uw partner gemeenschappelijk of onverdeeld vermogen geschonken aan uw kind en is op het moment dat uw kind overlijdt, reeds één van u beiden overleden? Weet dan dat in principe slechts de helft van de schenking terugkeert.
 

Stel dat de begiftigde (uw kind bijvoorbeeld) overlijdt en u bent er zelf ook niet meer. Dan zal het beding van terugkeer uiteraard geen uitwerking meer hebben. Als u verder niets voorzien heeft in de schenkingsakte, worden de geschonken goederen verdeeld over de erfgenamen van uw kind. Tenzij u in de schenkingsakte hebt bepaald dat (wat rest van) het geschonken vermogen moet overgaan naar een tweede begunstigde. Dat is wat men een restschenking noemt.

Uw kind (de eerste begunstigde) mag het geschonken vermogen vrij gebruiken (bijvoorbeeld verkopen of zelfs volledig opleven). Wel kunt u in de schenking voorzien dat uw kind het geschonken vermogen niet mag schenken of via testament nalaten aan anderen dan de tweede begunstigde.

Een restschenking kan nuttig zijn in diverse situaties:

• U schenkt aan uw kinderloos kind en u wenst dat na zijn/haar overlijden wat overblijft van de schenking fiscaalvriendelijk toekomt aan zijn/haar broer(s) en/of zus(sen).
• Ook indien uw kinderen wél kinderen hebben en u fiscaal wilt optimaliseren. Want als wat rest van de schenking bij overlijden van uw kinderen op basis van een restschenking doorgaat naar uw kleinkinderen kan dat met schenkbelasting in plaats van met successierechten.
• Daarnaast kan een restschenking ook gebruikt worden bij kinderloze koppels waarbij de ene partner aan de andere geschonken heeft. Dit om te proberen na het overlijden van de partner wat overblijft van de schenking naar de eigen familie te laten terugkeren.
• Of om te vermijden dat uw ex-partner nog iets zou erven van de schenking die u aan uw kinderloos kind deed wanneer uw kind na de schenking komt te overlijden.

Voorziet u zaakvervanging? Dan speelt de restschenking ook op het vermogen dat in de plaats komt van de oorspronkelijke schenking (bijvoorbeeld als uw kind met de geschonken gelden vastgoed aankoopt). U kunt daarnaast met uw notaris bespreken of kan worden bepaald dat de restschenking ook speelt op de inkomsten van de schenking.

Zowel uw kind als de tweede begunstigde moeten de schenking tijdens uw leven aanvaarden. Een restschenking kan enkel voorzien worden in een notariële akte. Dit in tegenstelling tot het beding van terugkeer (zie hoger) dat voor gelden en/of effecten wél via bankgift kan. Hou er dus rekening mee dat, indien u een restschenking wenst, dit gepaard gaat met (notaris)kosten en in principe met schenkbelasting.

Opgelet: een restschenking vergt de medewerking van de eerste begunstigde. Indien u bijvoorbeeld gelden en/of effecten schenkt aan uw kind, plaatst hij/zij deze best op een nieuwe rekening waar geen andere transacties op gebeuren. Ook houdt uw kind best de rekeninguittreksels/historiek bij, zodat het voorwerp van de schenking (en wat ervan rest) duidelijk is. Besef dat uw kind de restschenking zou kunnen uithollen.

Hoe zit het fiscaal?

De eerste begunstigde betaalt schenkingsrecht op de schenking tegen het tarief van toepassing tussen de schenker en de eerste begiftigde. Ook de tweede begunstigde betaalt schenkingsrecht in plaats van successierecht op de schenking. Belangrijke troef van de restschenking is dat voor de tweede begunstigde de schenkingstarieven spelen die gelden tussen u als schenker en de tweede begunstigde. Doet u dus bijvoorbeeld een schenking aan uw twee kinderen die zelf (nog) geen kinderen hebben? En wenst u dat bij overlijden van uw ene kind wat overblijft van de schenking toekomt aan uw andere kind? Dan kunt u met een restschenking de geschonken goederen binnen de familie proberen te houden met schenkingsrecht aan de tarieven rechte lijn (ouder-kind) in plaats van tussen broer en zus én zonder betaling van successierecht.
 

U kunt achteraf geen voorwaarden meer toevoegen aan de schenking. Denk daarom op voorhand goed na over welke voorwaarden u wilt voorzien.

Wel kunt u nadien nog verzaken aan bepaalde voorwaarden van de schenking. U bespreekt de mogelijkheden, alsook de juridische en fiscale gevolgen hiervan best met uw notaris en/of externe raadgever.
 

Hebt u hierover nog vragen? Contacteer uw private banker of wealth manager.