Filantropie in beweging: de Koning Boudewijnstichting
Filantropie gaat niet meer over klassieke ‘weldoeners’. Vandaag zetten vermogende individuen, families en bedrijven hun middelen strategisch in voor duurzame impact en tastbare resultaten. Begrippen als 'venture philanthropy' en 'impact investing' weerspiegelen die evolutie. De Koning Boudewijnstichting begeleidt hen daarbij met maatwerk, expertise en een groeiend netwerk.
Filantropie verandert van lokale projecten tot internationale samenwerkingen en via nieuwe modellen zoals holding foundations.
Ludwig Forrest, Chief Philanthropy Officer
Hoe tast u af wat mensen precies willen wanneer ze overwegen om filantroop te worden? En wat zijn courante doelen voor een gift?
“Dat is telkens een open gesprek”, knikt Ludwig Forrest. “Met de persoon zelf, of met de vermogensbeheerder of family office. Ook al werden we vooraf benaderd, we weten vooraf zelden waarover het gesprek zal gaan of welke middelen de filantroop wilt inzetten en wanneer. Dat is ook niet de kern. Wat we wél weten, is dat we een diepgaand, technisch en zakelijk gesprek zullen voeren over hoe middelen worden aangewend binnen een domein dat de schenker nauw aan het hart ligt.”
De top 3 van filantropische doelen in België is vrij constant: geneeskundig onderzoek, armoedebestrijding en sociaal welzijn zijn de koplopers. Filantropen spreken de stichting ook steeds vaker aan over klimaat, democratie, onderwijs, cultuur en andere thema’s van algemeen belang. Met een particulier gaan praten is iets heel anders dan met een multinational. Welke profielen zet de Koning Boudewijnstichting daarvoor in?
“Voor een goed gesprek met een schenker is empathie nodig, een professionele ingesteldheid, en veel respect”, zegt Ludwig Forrest. “Tegelijk moet het projectbeheer na de schenking perfect verlopen. Onze teams zijn samengesteld uit een mix van juristen, economen en andere profielen. Ook mensen met een achtergrond in communicatie of menswetenschappen komen in aanmerking. Uiteindelijk draait het vaak om karakter en motivatie.”
“Een ondernemer stelt andere vragen dan een particulier. Maar een gesprek omvat doorgaans zakelijke topics als KPI’s, rapportering, sociale audits en Europese regelgeving. Gelukkig zijn er meerdere wegen naar sociaal rendement. Een bedrijf kan ervoor kiezen om enkele organisaties langdurig te steunen, of zelf impact te genereren via een project dat het nauw opvolgt.”
Filantropie gaat over zéér lange langetermijnrelaties. Hoe werkt dat?
“Giften worden vaak generaties lang beheerd,” beaamt Ludwig Forrest. “Wat ik vandaag opzet, zal lang nadat ik de stichting verlaten heb worden verdergezet. Een treffend voorbeeld is de 13e-eeuwse goudschat van Oignies, één van de belangrijkste kunstschatten van ons land. Mijn voorganger legde destijds het contact met de zusters die de schat overdroegen aan de Koning Boudewijnstichting. Ik had het voorrecht om deze collectie te mogen voorstellen in het Musée de Cluny in Parijs.”
“Mijn boodschap toen was eenvoudig: ik sta hier vandaag, maar over 50 jaar tekent hier iemand anders van de stichting present over deze schenking. Filantropie is een vertrouwenskwestie. En dat vertrouwen komt niet vanzelf. Er zijn duidelijke richtlijnen, processen en controlemechanismen die ervoor zorgen dat een schenker met een gerust hart middelen aan ons kan toevertrouwen.”
Vertrouwen komt te voet en vertrekt te paard: men moet het dus tegen elke prijs bewaren. Kunt u een parallel trekken tussen de stichting en private banking?
“Absoluut,” knikt Forrest. “De vertrouwensrelatie, het beheer van vermogen, het streven naar meerwaarde zijn elementen die terugkomen, ook al gaat het hier om social profit.”
“Wij werken trouwens regelmatig samen met private bankers. Zij brengen ons in contact met klanten die iets willen doen voor het algemeen belang, maar niet weten hoe te beginnen. Net die samenwerking is een belangrijke factor in het succes van de Koning Boudewijnstichting.”
“Ik ben geen fondsenwerver, ik ben filantropie-adviseur”, benadrukt de Chief Philantropy Officer. “Als het beter is voor een schenker om een eigen stichting op te richten, dan zeg ik dat. Onze relatie met banken werkt heel goed en is positief voor de klantenrelatie, voor het algemeen belang en voor de stichting. Maar ook de schenker voelt zich erkend. Mensen bedanken mij vaak persoonlijk omdat we samen hun filantropisch gedachtegoed mogelijk maken. Dat is hartverwarmend.”
Die adviesrol is minstens even belangrijk als het inzetten van de middelen zelf
“Inderdaad, en dat gaat heel breed.” Ludwig Forrest somt op: “De 6 actiedomeinen van de Koning Boudewijnstichting zijn:
- Sociale rechtvaardigheid en armoede
- Gezondheid
- Democratie
- Erfgoed en cultuur
- Klimaat, milieu en biodiversiteit
- Onderwijs en ontwikkeling van talenten
Elk domein wordt gedragen door een team van programmaspecialisten. Zowel lokaal als internationaal.”
“Als lerende organisatie worden we gevoed door de ervaring van schenkers, experten en burgers. Een kracht van de stichting is dat we goede initiatieven kunnen opschalen. Dat is de droom van elke filantroop: een project testen, uitbouwen en op termijn overdragen aan de overheid die er het structurele belang van inziet en er publieke middelen voor vrijmaakt.”
Hoe speelt de Koning Boudewijnstichting in op de vraag naar eigentijdse vormen van filantropie?
“We zijn wendbaar. We kunnen snel schakelen en inspelen op noden die de overheid moeilijker bereiken. Nieuwe methodologieën zoals 'impact investing' en 'venture philanthropy' winnen terrein. Met 'impact investing' investeren we in initiatieven die maatschappelijke impact koppelen aan financieel rendement. 'Venture philanthropy' gebruikt principes uit durfkapitaalfinanciering voor sociale doelen, zonder winstbejag.”
“We worden steeds vaker gevraagd om fondsen in die richting te begeleiden. Maar 'venture philanthropy' is niet beter dan klassieke filantropie. De kracht zit net in de combinatie van methodes.”
En er liggen nog volop mogelijkheden open. “Voor Belgische ondernemers onderzoeken we ook het model van 'holding foundations', zoals Bosch of Novo Nordisk. Dat zou ook in België waardevol kunnen zijn, niet alleen voor de allergrootste bedrijven, maar ook voor ondernemingen met 10 tot 5.000 werknemers en een behoorlijke omzet.”
Grensoverschrijdende filantropie evolueert razendsnel
“Sinds de eeuwwisseling zijn we een Europese stichting in België”, blikt Ludwig Forrest terug. “Dat laat toe om projecten uit te rollen over meerdere landen. Denk aan gezamenlijke programma’s rond de impact van AI op jongeren.”
“We zijn initiatiefnemer van de Myriad Borderless Giving Alliance: een internationaal netwerk met partners in de VS, Canada, Europa, Singapore, Australië, Nieuw-Zeeland, en binnenkort ook in Afrika en Latijns-Amerika. Denk aan het High Impact Athletes-Fund, waarin topsporters van over de hele wereld zich inzetten voor goede doelen. Maar tegelijk blijft het lokale essentieel. Tijdens de coronacrisis hebben we gezien hoe belangrijk lokale initiatieven zijn: van het naaien van COVID-maskers tot het steunen van scholen.”
Welke misvattingen bestaan er vandaag over filantropie?
“Dat het oubollig zou zijn”, stelt Ludwig Forrest beslist. “Totaal onterecht. Termen als 'social of impact investing' helpen dat beeld bij te stellen. Toch blijft filantropie als begrip overeind, omdat het de relatie met het algemeen belang uitdrukt. Het dekt daarmee volledig de lading. Maar filantropie krijgt vandaag ook vorm via influencers die in korte tijd grote sommen weten te mobiliseren met kleinschalige donaties. Hun authentieke engagement inspireert en bereikt vooral jongeren. Ook dat opent nieuwe mogelijkheden: intussen werd het eerste fonds met een internationale influencer opgericht.”
“Een andere misvatting is dat een schenking voor een ander doel kan worden gebruikt dan waarvoor ze bestemd was. Dat gebeurt nooit. Onze grootste troef is onze reputatie. Transparantie is dus cruciaal.”
“Positief is dat schenkers steeds zakelijker beslissen. Emotionele chantage zoals 'dit kind haalt het niet als u niet stort' werkt niet meer. Met de opkomst van ondernemers en jongere generaties groeit bovendien de vraag naar relevante informatie, impact en verbanden tussen sectoren zoals gezondheid en milieu, armoede en duurzaamheid... Die kruisbestuivingen maken werken voor deze sector en onze stichting vaak boeiend én altijd veeleisend.”
Filantropie is in beweging en weerspiegelt de ambities van een nieuwe generatie schenkers. Die vragen om transparantie, effectiviteit en strategisch inzicht. De Koning Boudewijnstichting is daarin een betrouwbare beheerder van middelen, een klankbord, een gids en een katalysator. Die aanpak maakt filantropie vandaag tot een verlengstuk van vermogensbeheer dat maatschappelijke meerwaarde genereert.
