De wereld in beeld: schipperen tussen hoop en vrees

Niettegenstaande de financiële markten de laatste weken een poging doen om het leed enigszins te verzachten, wordt 2022 toch een jaar om snel te vergeten. De kommer en kwel van dit beursjaar zou nog wel eens lang kunnen nazinderen in het hoofd van de beleggers.

Thanksgiving ligt achter ons, de consument liet zich nog eens van zijn beste kant zien op Black Friday en Cyber Monday. Nu is het voor de financiële markten stilaan tijd om in kerstmodus over te schakelen. De volumes gaan deze tijd van het jaar snel naar beneden.

Traditiegetrouw duikt rond deze tijd van het jaar de term ‘eindejaarsrally’ op. Het verleden leert ons dat december inderdaad de beste maand van het jaar is met een gemiddelde stijging van 1,6%. Waarom gaan we er graag vanuit dat het jaareinde een goede periode is om op de beurs te vertoeven? Verschillende factoren spelen een rol. Soms fiscale overwegingen, maar de consument en belegger laten het geld in deze periode van het jaar blijkbaar gemakkelijker rollen. Niet zelden wordt rond deze periode de eindejaarsbonus belegd. Een eindejaarsrally wordt vaak ook gedragen door de particuliere belegger daar institutionele beleggers buiten het opsmukken van hun portefeuilles nogal snel de boeken sluiten en niet geneigd zijn de laatste jaren van het jaar nog nieuwe posities in te nemen. De volumes drogen zo goed als steeds op, naarmate de eindejaarsdagen naderen.

Een eindejaarsrally? Eind november hadden de meeste indices op kousenvoeten, Europa voorop, al een behoorlijk herstel achter de rug. Begin oktober, toen bleek dat de Amerikaanse inflatie lager uitviel dan verwacht, werd het herstel ingezet. Beleggers hopen op een minder agressieve rentepolitiek van de centrale banken. Spreken we van een ‘berenrally’ (bear market rally) of is het ergste echt achter de rug? Feit is dat de risico’s op een recessie nog steeds aanwezig zijn. Het economische nieuws blijft somber en het vertrouwen van de bedrijfsleiders is er niet op verbeterd. Ook al zijn de energieprijzen teruggevallen, de energiefactuur blijft hoog, terwijl de hogere hypotheekrentes de investeringen fnuiken. De achterstallige bestellingen uit de covidcrisis zijn ondertussen weggewerkt en de orderboeken lopen stilaan leeg, maar de kosten zitten wel in de lift. In de VS krimpt het orderboekje aan het snelste tempo sedert 2009 als we de covidperiode even buiten beschouwing laten.

Voor onze economen blijft het een moeilijke oefening: zitten we in een korte groeivertraging of gaan we een diepere economische terugval tegemoet? Zij blijven voorlopig zeer voorzichtig en in de KBC Asset Management beleggingsstrategie blijven aandelen onder de norm.

Als we dan toch over een eindejaarsrally kunnen spreken, dan was deze er dit jaar vroeg bij. Het momentum en de kracht begint eind november wat af te nemen. Technisch bekeken zouden we best even een adempauze inlassen, wat gas terugnemen, om er de laatste weken een vervolg aan te breien.

Beterschap dan in 2023? Het glas is voor vele marktwaarnemers nog steeds halfleeg in plaats van halfvol. De volatiliteit zal aanhouden en om de markten duurzame steun te bieden zal het duidelijk moeten zijn dat de rente een piek heeft bereikt en de waarderingen een recessie weerspiegelen. De hoop steeg bij de beleggers na de toespraak van Federal Reserve voorzitten Jerome Powell enkele dagen terug. Voor Powell zou het logisch zijn als het tempo van de renteverhogingen wordt gematigd nu we een niveau van monetaire verstrakking hebben bereikt. Dat zal de inflatie  terugschroeven. Hij werd hierin gesteund door de jobcijfers. Het aantal nieuwe arbeidsplaatsen halveerde in november wat kan wijzen op een afkoelende economie. De renteverhoging op de volgende Federal Reserve-meeting op 14 december zal beperkt zijn. Mogelijk zien we dan toch een tweede deel van de eindejaarsrally.

De continue daling van de laatste zes maanden werd in november een halt toegeroepen. Zowel het bedrijfsvertrouwen als de dienstensector blijven onder de 50-puntendrempel, wat dus wijst op een economische krimp. De vraag blijft in dalende lijn, logisch dat het orderboekje blijft krimpen. De bestaande bestellingen houden vooralsnog de motor aan de gang, maar hier komt vroeg of laat een einde aan. Fabrieken worden steeds terughoudender om personeel aan te werven. Positieve kant aan het verhaal: door de afkoelende vraag verminderde de druk op de productieketting en zodoende ook op de prijzen. Uit verschillende (deel)sectoren horen we inderdaad de boodschap dat de problemen in de toeleveringsketens stilaan aan het verdwijnen zijn. De leveringstijden worden korter en de vrachttarieven zijn aan het dalen. Deze toeleveringsproblemen in combinatie met de fors gestegen energieprijzen waren de voedingsbodem voor een ontsporende inflatie.

Een interessant beeld toont ons de Global Supply Chain Pressure Index (Bron KBC Economics – zie grafiek). Deze index verwerkt onder andere de levertijden, transportkosten en productieachterstanden. Dit zijn variabelen die zowel door vraag- als aanbodfactoren worden gedreven en waarin de gevolgen van veranderingen aan de vraagzijde worden weggefilterd. Het recentste beeld toont aan dat we kunnen spreken van een positieve aanbodschok. Zo bleef bijvoorbeeld het wereldwijde containertransport bij zijn trendgroei maar stortten de containertarieven wereldwijd in.

Het Duitse ondernemersvertrouwen steeg onverwacht in november. De Ifo-index ging van 84,5 naar 86,3. Hopen dus op een mildere recessie dan verwacht. Ook de Duitse consument toont zich minder pessimistisch dan verwacht. Dit wijst erop dat de angst voor torenhoge energieprijzen voor een langere periode is afgenomen.

Ook in België iets beter – of minder slecht – nieuws dan verwacht bij de consument. Het consumentenvertrouwen herstelde in november weliswaar van -27 richting -22. Dit blijft een niveau om niet echt vrolijk van te worden. Het pessimisme rond de algemene economische situatie en hoge energiekost is een beetje gaan liggen, maar de zorgen over de arbeidsmarkt nemen toe.

Als we de evaluatie van de derdekwartaalcijfers maken, mogen we best tevreden zijn. De resultaten waren minder slecht dan sommige analisten hadden gevreesd. We noteerden een sterke omzetgroei tegenover dezelfde periode vorig jaar (+11% in de VS en +30% in Europa). Ook de winstgroei bleef positief maar meer uitgesproken in Europa (+25% tegenover +4% in de VS). Toch is enige nuancering op zijn plaats want een winstgroei van +150% in de energiesector weegt natuurlijk door in de cijfers. Opvallend dat heel wat ‘coronawinnaars’ ontgoochelden. Bedrijven stellen ook alsmaar meer investeringen uit. Dit merken we aan de zwakke prestatie van de cloud business en bedrijven zoals Alphabet (Google) zien de advertentie-inkomsten dalen. De hogere omzetcijfers zijn dan ook voornamelijk te danken aan de hogere prijzen die worden doorgerekend. Dit geldt zeker voor bedrijven met heel wat prijszettingsmacht. Voor de Amerikaanse bedrijven speelde de sterke dollar in hun nadeel.

In de vooruitzichten zijn de bedrijven zeer terughoudend en worden de omzet- en winstgroeiverwachtingen aanzienlijk getemperd. Ook de analisten herzien in grote getale de winstverwachtingen voor het lopende kwartaal. Het wordt nu uitkijken of een recessie volgt en zo ja, of die van korte duur zal zijn. Als de economische groei nog sterker onderuit gaat, zal dit nog meer op de cijfers van de bedrijven aan wegen.

De piek van de energieprijzen ligt al een tijdje achter ons. Zo noteert de olieprijs zelfs aan de dieptepunten van dit jaar. Technisch bekeken bevindt de olieprijs zich rond een breed steunniveau. Wat zijn de oorzaken van de lagere energieprijzen want het conflict in Oekraïne is toch verre van opgelost? Onder invloed van de zachte weersomstandigheden is de Europese gasprijs voor de tweede maand op rij gedaald. De piek lag in augustus op 349 euro per MWh. De vermindering van het OPEC+ olieaanbod met 2 miljoen vaten per dag heeft de olieprijs niet kunnen stutten. De vrees voor een recessie speelt hier een rol alsook de Chinese economie die blijft sputteren. Een economie die minder goed draait, vraagt nu eenmaal minder energie. Bovendien slagen de Europese gezinnen en bedrijven erin het verbruik aanzienlijk te temperen. Veel wind en een zonnig najaar speelden in de kaart van hernieuwbare energie. De Europese voorraadniveaus waren eind oktober voor 94% gevuld, zodat de eerste echte winterprik vlot kon worden opgevangen. Niettemin, in vergelijking met de prijzen voor de pandemie of een jaar geleden blijft energie een flinke hap uit het budget halen.

De bezorgdheid over ’s werelds tweede grootste economie neemt toe. De protesten tegen het zerocovidbeleid zijn naar Chinese normen ongezien. Hoe lang kan Xi dit nog volhouden? China zou zijn zerocovidbeleid wel eens sneller dan verwacht kunnen beëindigen. En wat heeft het WK-voetbal nu met de sociale onrusten te maken? Wel, op televisie ziet de modale Chinese burger voetbalsupporters van over de ganse aardbol samen feesten in een stadion en dan nog in Azië. En dit zonder mondmasker, terwijl de lockdown in verschillende steden miljoenen mensen opsluit. Dit pikt blijkbaar ook de Chinees niet meer. De bezorgdheid over de economische vooruitzichten en het vermogen van het monetaire beleid om het economische herstel effectief te stimuleren zitten in stijgende lijn. En dit terwijl de heropening van de economie alsmaar wordt uitgesteld.

De resultaten van Chinese bedrijven tonen duidelijk aan dat de gevolgen van het covidbeleid zwaar zijn. De winsten daalden in de helft van de sectoren en op jaarbasis met 3%. China blijft ook kreunen onder de vastgoedcrisis, terwijl de consumentenbestedingen sterk vertragen.

De licht beter dan verwachte inflatiecijfers in de VS en de eurozone die deze maand werden gepubliceerd, ontlokten een rally op de obligatiemarkten.
Zowel de veilige overheidsobligaties als de meer risicovolle bedrijfsobligaties lieten de afgelopen maand mooie rendementen optekenen.

De rente op overheidsobligaties daalde fors in zowel de eurozone als in de VS. Belangrijke kanttekening hierbij was wel dat het vooral de langetermijnrente was die daalde. De koppig hoge inflatiecijfers zorgden er voor dat centrale bankiers geen andere optie hebben dan hun mantra te herhalen dat de kortetermijnrentevoeten verder zullen opgetrokken worden in de nabije toekomst. De stijging van de rente op korte termijn gecombineerd met dalende rentevoeten op lange termijn had tot gevolg dat de rentecurve verder vervlakte en nu ook in Europa, zoals in de VS invers werd.

In de VS ligt de overheidsrente op 2 jaar nu al 70 basispunten boven de 10- jaarrente. Zelfde tendens in de eurozone waar de overheidsrente in Duitsland op 2 jaar nu 20 basispunten boven de rente op 10 jaar ligt.

Het verbeterde sentiment zorgden in de eurozone voor een outperformance van de perifere landen. Zo daalde de 10-jaarrente in Duitsland tijdens de maand november met 30 basispunten, de Italiaanse met 55.

De Europese bedrijfsobligaties kenden een topmaand en presteerden duidelijk beter dan hun Amerikaanse tegenhangers. De Europese high yield spread daalde een vol procent, de investment grade kredietspread verminderde met een 40-tal basispunten.

De negatieve rentecurves zijn een betrouwbare indicator voor het vermoeden van de markt dat men afstevent op een economische recessie. Dit blijkt ook uit de meest recente vertrouwensindicatoren van zowel consumenten- als producenten die de afgelopen maand deze thesis bevestigen. De harde economische cijfers daarentegen blijken - beter dan verwacht - goed stand te houden, waardoor de centrale bankiers hun havikenstrategie (meer renteverhogingen) voorlopig aanhouden.

De inflatiecijfers de komende maanden zullen bepalend zijn voor het verdere verloop van zowel kredietspreads als absolute renteniveaus.

Half december komen zowel de Europese centrale bank als de Federale Reserve nog een laatste keer samen dit jaar om te beslissen over het gevoerde monetaire beleid. Voorlopig nijgt men naar additionele verhogingen met 50 in plaats van 75 basispunten.

Op het vlak van deviezen was november een uitstekende maand voor de euro. Dankzij de marktverwachting dat het renteverschil tussen de VS en Europa niet verder zal oplopen, klom de euro met net geen 6% in november. In het verliezende kamp vielen vooral de Hongaarse Forint en de Turkse Lira op.

Zowel in het aandelen als obligatiecomponent blijft we in de beleggingsstrategie onder de norm belegd. De onzekerheid m.b.t. de economische groei en de inflatie houdt de markten in de ban.

• Binnen de sector blijft onze voorkeur uitgaan naar de meer defensieve sectoren zoals gezondheidszorg, niet-cyclische consumentengoederen en energie. 
• Het gewicht in de duurzame consumptiegoederen en financiële sector werd verlaagd. 
• In de technologiesector werd het gewicht van de software recent verhoogd. Software is minder geïmpacteerd door de hoge inflatie en bezit over heel wat prijszettingsmacht. 
• Binnen de niet-cyclische consumptiegoederen gaat de voorkeur naar de voedingsproducenten en producenten van huishoudproducten. We verkiezen bedrijven die over voldoende prijszettingsmacht beschikken om de gestegen kosten door te rekenen aan de eindklant.

Dit nieuwsbericht mag niet worden beschouwd als een beleggingsaanbeveling of advies.