Een double-dip recessie in Centraal- en Oost-Europa

In het voorjaar konden de Centraal- en Oost-Europese landen nog een wijdverspreide uitbraak van COVID-19 voorkomen. Dit was niet meer het geval voor de tweede golf, die meer uit de hand liep. We schatten dat de hernieuwde lockdowns in het najaar de Centraal-en Oost-Europese economieën in double-dip recessies zullen duwen. 
 
De economische impact van de tweede golf zal minder zwaar zijn, omdat de lockdowns nu minder streng zijn. Bovendien blijft de industriële productie deze keer gespaard van fabriekssluitingen en grote verstoringen in de toeleveringsketens. Omwille van de tweede coronagolf hebben we de groeivooruitzichten voor 2020 bijgesteld. De vaccinontwikkeling zorgt voor een optimistischer beeld voor de tweede helft van 2021. Tegelijkertijd zal er een aanzienlijke stimulans komen uit de hoek van de EU-begroting voor 2021-2027, waardoor de COE-economieën hun convergentietraject van vóór de crisis opnieuw zullen opnemen.

De tweede coronagolf woedt volop. Centraal- en Oost-Europa hebben zich tijdens deze golf ontpopt tot een belangrijke hotspot voor het coronavirus. De huidige situatie staat in schril contrast met de uitbraak in het voorjaar, toen deze regio alom geprezen werd voor het vroegtijdig opleggen van nationale lockdowns. De economische krimp in de COE-economieën die daarop volgde in de eerste helft van 2020, was over het geheel genomen iets minder groot dan de krimp in de eurozone. In het derde kwartaal kenden alle economieën in de regio een sterke opleving, al bleef de productie onder het niveau van vóór de pandemie hangen.

Eerst geprezen, nu zwaar getroffen

Sinds begin oktober behoort de COE-regio tot de zwaarst getroffen regio’s door de tweede coronagolf. De snelle opheffing van de maatregelen in de zomer werkte de verspreiding van het virus in de hand. Ook de late reactie van de overheden en het gebrek aan een test- en traceringssysteem hielpen niet. 

Dit was vooral het geval in Tsjechië en Polen. Op een bepaald moment hadden zij het hoogste besmettingspercentage per 100.000 inwoners van de EU. De rest  bevindt zich, ondanks de verschillen in de lokale dynamiek, op een gelijkaardig pad. Hierdoor dreigt een overrompeling van het gezondheidssysteem. De hoge positiviteitspercentages tonen aan dat de verspreiding van het virus nog niet ingedamd is (zie figuur 1).

Bijgevolg hebben de autoriteiten opnieuw strenge maatregelen opgelegd, waardoor de economische vooruitzichten op korte termijn worden getemperd. Wij verwachten in het vierde kwartaal opnieuw een krimp van de economische activiteit in de COE-economieën, al zal deze wel minder groot zijn dan eerder dit jaar. 

In onze analyse schatten we dat er slechts een beperkte versoepeling van de maatregelen zal zijn tot het einde van het jaar en dat er een verband is tussen de reikwijdte van de maatregelen en de economische activiteit. 

We voorspellen dat de reële bbp-groei in het vierde kwartaal het zwaarst getroffen zal zijn in Tsjechië (4,5 pp), Slowakije (4,5 pp) en Polen (4,0 pp). Minder getroffen zouden zijn: Hongarije (3,5 pp) en Bulgarije (2,5 pp). 

Volgens onze inschattingen zal de economische impact van de tweede golf dus minder dan half zo groot zijn als de impact van de eerste golf, al blijven dit schattingen.

Mildere lockdowns zorgen voor beperktere economische impact

Per saldo zijn de nieuwe lockdownmaatregelen minder streng, waardoor de economische impact beperkter is. De grootste last van de najaarssluitingen valt op de schouders van de dienstensector, zoals de horeca, de entertainmentsector en de reissector. De industriële productie blijft grotendeels gespaard van fabriekssluitingen en grote verstoringen in de toeleveringsketens. Dit is belangrijk voor de COE-economieën, gezien het grote aandeel van de uitvoergerichte industrie in de totale productie. 

Bovendien geniet de regio, danzij haar sterke integratie in de Duitse waardeketens (niet in de laatste plaats in de automobielsector), van positieve overloopeffecten die volgen uit de veerkracht van de industriële productie in Duitsland. Deze laatste heeft op haar beurt veel te danken aan het sterke herstel van China na de eerste lockdown. 

Ook begrotingssteun speelt een belangrijke rol, al is de totale omvang ervan beperkter dan in de eurozone. Bovendien is er op dit vlak een zekere heterogeniteit ontstaan tussen de COE-landen. Zo heeft de regering in Tsjechië een ambitieus begrotingspakket voor 2021 aangekondigd met een aanzienlijke verlaging van de inkomensbelasting (geraamd op circa 130 miljard CZK, of 2,3% van het bbp in 2019). 

Bulgarije beoogt wel een snelle terugkeer naar budgettaire voorzichtigheid in het kader van de invoering van de euro. Op het monetaire front lijkt de manoeuvreerruimte beperkter nu de conventionele beleidsinstrumenten bijna uitgeput zijn. Toch verwachten we dat de accommoderende houding tot 2021 wordt aangehouden in de hele regio. 

Naast de nationale begrotingssteun zullen de COE-economieën ook belangrijke netto-begunstigden blijven van de EU-begroting in 2021-2027. Vóór de uitbraak van de pandemie was de verwachting dat de regio een aanzienlijke terugval van de bruto- (en netto-) inkomsten zou kennen. Dit als gevolg van het hogere inkomen per capita en een vermindering van de totale EU-begroting na het vertrek van het Verenigd Koninkrijk. 

Door de combinatie van de voorlopige toewijzingen uit het meerjarig financieel kader voor 2021-2027 en de 750 miljard euro uit het Next Generation EU plan zullen de COE-economieën in de komende begrotingscyclus naar verwachting echter meer voordelen (inclusief laagrentende leningen) ontvangen dan in de cyclus 2014-2020 (figuur 2). Daarom zal de aanzienlijke instroom van EU-middelen ook de komende jaren waarschijnlijk een belangrijke groeimotor in de COE-regio blijven. 

De convergentie zal hervatten

In onze maandelijkse vooruitzichtenpublicatie van november hebben we onze COE-groeivooruitzichten voor 2021 neerwaarts bijgesteld omwille van de grote negatieve overhang en de trage economische activiteit aan het begin van 2021. 

 Voor 2021 verwachten we de sterkste groeicijfers te zien in Polen (4,2%), Slowakije (4,0%) en Hongarije (3,5%). In Bulgarije en Tsjechië verwachten wij een jaarlijkse reële bbp-groei van respectievelijk 3,0% en 2,5%. 

Vanaf de tweede helft van 2021 zien we het iets rooskleuriger in, met als voornaamste reden de uitrol van het coronavaccin. De COE-economieën zullen kunnen profiteren van de EU-coördinatie bij de aankoop van de vaccins, wat inhoudt dat ze de vaccins op hetzelfde tijdstip zullen ontvangen als de meer ontwikkelde economieën. 

In combinatie met de aanzienlijke stimulans die de regio zal krijgen uit de EU-fondsen, zal dit de COE-economieën opnieuw op hun reële convergentiepad met West-Europa brengen.

KBC Private Banking & Wealth staat u bij in deze moeilijke tijden

Mocht u hierover nog vragen hebben: uw private banker of wealth officer blijft bereikbaar en kan zo nodig  een KBC-expert Financiële Planning inschakelen.

Maak nu kennis met KBC Private Banking & Wealth

Maak een afspraak

Wenst u op de hoogte te blijven van onze nieuwsberichten?

U mag dit nieuwsbericht niet beschouwen als een beleggingsaanbeveling of als advies.