Schenken op voorschot of buiten deel?

Wilt u een schenking doen aan een of meer van uw kinderen? Dan kunt u schenken als voorschot op erfenis of schenken buiten deel.

Als u niets voorziet, wordt de schenking beschouwd als een voorschot op de erfenis. Zo zorgt u ervoor dat al uw kinderen hetzelfde krijgen. Als u overlijdt nadat u aan een van uw kinderen een schenking als voorschot op erfenis deed, dan moet uw kind die schenking 'inbrengen' om de gelijkheid tussen alle kinderen te bewaren. De inbreng houdt dus in dat de begiftigde verplicht is om de schenking voor de verdeling van de nalatenschap toe te voegen aan de goederen van de nalatenschap op het ogenblik van overlijden.

Wilt u één van uw kinderen bevoordelen, dan kunt u schenken buiten erfdeel. In dat geval moet de schenking niet worden verrekend met de erfgenamen. Een kind dat een schenking buiten deel ontvangt, krijgt dus iets extra.

Een schenking aan een niet-erfgenaam is dus altijd buiten deel, omdat die geen erfdeel heeft. Hou daarbij wel rekening met het minimumerfdeel of de reserve van uw kinderen (zie kader). Als een reservataire erfgenaam, dit is iemand die recht heeft op een gereserveerd deel van een erfenis, dat erfdeel niet krijgt, kan die de reserve opeisen of de 'inkorting' vragen. Dat gebeurt niet automatisch en verloopt via een specifieke procedure.

• Bent u gehuwd en hebt u twee kinderen? Dan heeft ieder kind een reserve van 1/4 in blote eigendom.
• Als gehuwde met drie kinderen heeft elk kind een voorbehouden erfdeel van 1/6 in blote eigendom.
• Hebt u één kind, dan heeft uw kind een reserve van 1/2 in blote eigendom.

Een huwelijkspartner heeft ook een reserve, namelijk het vruchtgebruik van de helft van uw nalatenschap, met minstens het vruchtgebruik van de gezinswoning en de inboedel.

De reserve wordt berekend op uw volledige vermogen. Er wordt een rekenboedel samengesteld waarin ook schenkingen die u in het verleden deed en bepaalde uitkeringen uit verzekeringen na aftrek van de schulden, denkbeeldig terug opgeteld worden bij de goederen die nog in uw vermogen aanwezig zijn bij uw overlijden. Daarop wordt de reserve berekend. Dit om te vermijden dat de reserve uitgehold wordt.

Om de rekenboedel samen te stellen, moeten de schenkingen die u al gedaan hebt bij uw overlijden in kaart worden gebracht. Daarbij telt de werkelijke waarde op datum van de schenking, maar wel geïndexeerd tot op de datum van uw overlijden. Daarbij houdt men rekening met de index van de consumptieprijzen volgens deze formule:

Waarde op datum van de schenking x index datum overlijden/index datum schenking

U hebt twee kinderen, een zoon en een dochter. Uw zoon wilde in juli 2021 een eigen woning kopen. Om een handje te helpen, schonk u hem 100.000 euro. Uw dochter is jonger en dacht toen nog niet aan het kopen van een woning. Zij kreeg daarom nog geen schenking. In juli 2025 schenkt u ook 100.000 euro aan uw dochter. Beide schenkingen gebeurden in volle eigendom en als voorschot op erfenis.

U wilt uw beide kinderen gelijk behandelen. Door de indexatie heeft de schenking aan uw zoon echter een hogere geïndexeerde waarde dan de schenking aan uw dochter. Uw zoon en dochter hebben dus niet hetzelfde gekregen. Uw dochter heeft nog recht op het verschil bij de afhandeling van uw nalatenschap. De indexatie heeft een grotere invloed naargelang de waarde van de schenkingen groter is en ook als het tijdsverloop tussen de schenkingen groter is.

Kreeg uw kind nog geen vrije beschikking over de schenking, bijvoorbeeld omdat u schonk met voorbehoud van vruchtgebruik of op een andere wijze de controle behield? Dan brengt men de waarde in rekening op het moment dat het vruchtgebruik of de controle eindigt. Dooft het vruchtgebruik uit bij uw overlijden, dan wordt de waarde van de geschonken goederen op datum van uw overlijden genomen. Eindigde het vruchtgebruik of de controle voor uw overlijden? Dan wordt de waarde die de geschonken goederen op dat moment hebben verder geïndexeerd tot op het moment van uw overlijden.  

De betaling van studiekosten en kosten van een huwelijksfeest worden burgerrechtelijk niet als een schenking beschouwd. Dit moet dus niet worden ingebracht. Betaalde u echter voor één kind de studiekosten en deed u aan uw andere kind een schenking? Dan kunt u om discussies te vermijden met al uw kinderen rond de tafel zitten om een erfovereenkomst te sluiten. Meer info vindt u in dit nieuwsartikel.

Wilt u een schenking als voorschot op erfenis die wordt verrekend bij uw overlijden later omvormen naar een schenking buiten deel die niet wordt verrekend bij uw overlijden of omgekeerd? Dat is mogelijk als u als schenker een overeenkomst met uw begiftigde kind sluit. Beide partijen moeten dus akkoord gaan met de omzetting. U kunt als schenker ook de omzetting voorzien via een regeling in een testament als het begiftigde kind dit na uw overlijden aanvaardt.

Neem dan contact op met uw private banker of wealth manager.