Groene concurrentie én kansen voor vergroening nemen toe

Met de Green Deal maakt de EU duidelijk dat het wereldleider wil zijn in klimaatinitiatieven en groene technologie. De beslissing om 30% van het herstelfonds Next Generation EU in te zetten voor klimaatbescherming en uitstootreductie, en de beslissing om groene obligaties uit te geven voor de financiering, zullen helpen om die rol te versterken.

Ook andere wereldmachten voeren hun klimaatambities op

Zowel China als Japan streeft ernaar om CO2-neutraal te zijn tegen respectievelijk 2060 en 2050. Ook de VS zullen de klimaatcrisis waarschijnlijk ernstiger aanpakken met Joe Biden als president. Die engagementen van de grote wereldmachten zijn ongetwijfeld goed nieuws voor de strijd tegen de klimaatverandering, maar ze maken het de EU allicht ook moeilijker om haar positie als groene leider te handhaven. Om concurrerend te blijven en te profiteren van de nieuwe kansen die zich wereldwijd aandienen, moeten zowel de EU als haar lidstaten vermijden slechts schijnbaar te vergroenen of de nieuwe Green-Dealregelgeving af te zwakken.

Groene leiders

Velen zullen aanvoeren dat Europa al de wereldleider is in de strijd tegen de klimaatverandering. Het in 2005 gelanceerde emissiehandelssysteem is bijvoorbeeld de grootste CO2-markt ter wereld, en de Green Deal heeft het ambitieuze doel om de netto CO2-uitstoot tegen 2050 tot nul te herleiden. De EU loopt ook voor in de ontwikkeling van hernieuwbare energie, met name windenergie. Maar China haalt zijn achterstand snel in en heeft Europa overtroffen, zowel in opgewekte zonne-energie als geïnstalleerde windturbinecapaciteit.

Bovendien is de EU niet de enige grootmacht die zich inzet voor een CO2-neutrale economie in de komende 30-40 jaar. Na de ondertekening van internationale klimaatverdragen zoals het Klimaatakkoord van Parijs, hebben ook Japan, Zuid-Korea en China de afgelopen maanden dergelijke engagementen aangekondigd. De VS hinken al enkele jaren duidelijk achterop, sinds president Trump de VS terugtrok uit het Akkoord van Parijs. De verkozen president Joe Biden heeft echter toegezegd dat het land zich weer zal aansluiten bij dat akkoord wanneer hij in januari aan de macht komt.

Opwekking van hernieuwbare energie
Turbinecapaciteit windenergie

Voordelen van leiderschap in groene technologie

Het concurrentievoordeel behouden tijdens de belangrijke transitie van de wereldeconomie naar een duurzamere economie, is het belangrijkste voordeel. Dat gaat niet alleen over losstaande vooruitgang op het gebied van duurzame energie. Het idee is eerder dat goedkopere, meer overvloedige en schonere energie uiteindelijk zal worden geïntegreerd in de hele economie, inclusief de industriële activiteiten. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van windenergie voor de productie van waterstof, die vervolgens wordt gebruikt voor industriële activiteiten met een lagere emissievoetafdruk.

Een recent rapport van het Internationaal Energieagentschap suggereert dat

  1. Hernieuwbare energiebronnen in 2025 steenkool zullen inhalen als de grootste bron van elektriciteitsopwekking ter wereld
  2. In Europa, het Verenigd Koninkrijk en de VS de toename van hernieuwbare energiebronnen de vraag zal overstijgen

Dat zou uiteindelijk betekenen dat de prijzen zullen dalen.
Als we in aanmerking nemen dat

  • De CO2-prijzen waarschijnlijk zullen stijgen door de Green Deal
  • De grensbelastingen op CO2 gangbaarder kunnen worden naarmate meer landen de doelstelling aannemen om CO2-neutraal te worden
  • Er een algemene vooruitgang is van de technologie

Dan kunnen we ervan uitgaan dat groene processen in de niet al te verre toekomst goedkoper zullen worden en een concurrentievoordeel krijgen ten opzichte van vervuilende processen. Bovendien kunnen nieuwe producten, diensten en technologieën die de vergroening van de economie bevorderen, ook elders worden geëxporteerd. Wie de leiding heeft in de klimaattransitie, zal dus een concurrentievoordeel hebben ten opzichte van wie achterblijft.

Het herstelbeleid biedt een kans

De grootschalige economische transformatie die de Green Deal beoogt, vereist inderdaad aanzienlijke investeringen. De herstelmaatregelen in de strijd tegen de COVID-19-crisis bieden een kans om de investeringen in groene technologie te verhogen. In vergelijking met andere landen, zetten de Europese economieën nu al een groter deel van hun herstelplannen in voor duurzame inspanningen.

Toch vragen sommigen zich af of het EU-Herstelfonds wel ‘groen genoeg’ zal zijn, zelfs met het do-no-harmprincipe en de toezegging dat 30% van de middelen naar groene projecten zal gaan. De uitvoering wordt aan de lidstaten overgelaten en de criteria waaraan de EC hun plannen zal toetsen, zijn niet geheel duidelijk. Bovendien zeggen critici dat het do-no-harmprincipe onvoldoende bindend is en dat de middelen nog altijd kunnen worden gebruikt om sterk vervuilende activiteiten te ondersteunen.

Dat betekent niet noodzakelijk dat de lidstaten de groene voorwaarden zullen omzeilen of slechts het absolute minimum aan herstelfondsen zullen inzetten voor groene activiteiten. Dat zou niet verstandig zijn. De groene concurrentie neemt toe en dat biedt opportuniteiten voor landen die investeren in groene technologie en streven naar een duurzamere economie. De EU heeft de kans om een wereldleider op het gebied van groene technologie te blijven. Die kans mag ze niet verspillen, zowel in het belang van het milieu als van de economie.

Auteur