Donkere fabrieken, heldere investeringskansen
Verstoringen van de toeleveringsketens, geopolitieke spanningen of een fluctuerend handelsbeleid beïnvloeden zowel vraag als aanbod. Flexibiliteit in geografische productiebases wordt daarom voor bedrijven steeds belangrijker. Hun veerkracht en concurrentievermogen hangen er van af. Maar dezelfde productie-opstellingen repliceren in verschillende regio’s is makkelijker gezegd dan gedaan. Gelukkig is er technologie om te helpen. Denk maar aan artificiële intelligentie (AI), geavanceerde robotica, en Internet of Things (IoT).
Donkere fabrieken veranderen de spelregels. De vraag is niet óf bedrijven zullen automatiseren, maar wie er het snelst en het slimst op inzet.
Joris Franck, portfolio manager KBC Asset Management
Waarom bedrijven hun productie best geografisch spreiden
De wereldwijde economische en geopolitieke context is de afgelopen jaren drastisch veranderd. Bedrijven worden geconfronteerd met een toenemende mate van onzekerheid: van pandemieën en natuurrampen tot geopolitieke spanningen zoals de handelsoorlog tussen de VS en China, de oorlog in Oekraïne en de spanningen rond Taiwan. Deze gebeurtenissen hebben aangetoond hoe kwetsbaar wereldwijde toeleveringsketens zijn.
“Daar bovenop zorgt het wispelturig buitenlandbeleid van president Trump voor extra risico’s. Tarieven kunnen plots stijgen, exportbeperkingen kunnen worden ingevoerd en toegang tot markten kan van de ene dag op de andere veranderen”, zegt Joris Franck, portfolio manager bij KBC Asset Management. “In zo’n context wordt het voor bedrijven cruciaal om hun productiecapaciteit geografisch te spreiden. Niet alleen om dergelijke risico’s te beperken, maar ook om hun concurrentievermogen te behouden.”
Het voordeel van repliceerbare productie-opstellingen
Flexibiliteit en veerkracht komen centraal te staan. “Voor bedrijven wordt het belangrijk om productie-opstellingen eenvoudig te kunnen repliceren in verschillende regio’s. Dit betekent dat een bedrijf bijvoorbeeld dezelfde fabriek - met dezelfde processen - kan opzetten in Europa, Azië en Noord-Amerika”, aldus Franck.
Deze repliceerbaarheid biedt meerdere voordelen:
- Snelle schaalbaarheid: bedrijven kunnen snel inspelen op lokale vraag.
- Risicospreiding: problemen in één regio, zoals politieke instabiliteit of natuurrampen, hebben minder impact op de totale productie.
- Consistente kwaliteit: gestandaardiseerde processen zorgen voor uniforme output, ongeacht de locatie.
- Nabijheid van de klant: met een directe impact op transportkosten.
Technologische vooruitgang versnelt geografische flexibiliteit
Hoewel de voordelen duidelijk zijn, is het opzetten van meerdere productielocaties geen sinecure. Bedrijven worden geconfronteerd met een aantal obstakels. Denk aan hoge initiële investeringskosten bijvoorbeeld: een nieuwe fabriek bouwen is duur. Ook beschikt niet elke regio over voldoende of juist geschoolde arbeidskrachten. En dan zijn er nog de complexe toeleveringsketens. Om nog maar te zwijgen over de verschillen in wetgeving, arbeidsregels, en zakelijke gebruiken.
“President Trump zou graag hebben dat de iPhone in de Verenigde Staten wordt geproduceerd in plaats van in China. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan. Apple is al jaren één van de grootste buitenlandse investeerders in China en wil natuurlijk graag profiteren van deze investeringen in plaats van er nieuwe te doen”, geeft Franck aan. “Maar de vooruitgang in productietechnologieën - zoals automatisering, internet of things (IoT), robotica en kunstmatige intelligentie (AI) – zal de komende jaren allicht de verplaatsing van dergelijke productie geleidelijk aan vergemakkelijken en economisch interessanter maken.”
Deze vooruitgang leidt tot de opkomst van donkere fabrieken. “Dat zijn volledig geautomatiseerde, lights-out-faciliteiten, die 24/7 werken met minimale of zelfs geen menselijke tussenkomst”, aldus Franck. “Een geautomatiseerde fabriek kan sneller operationeel zijn dan een traditionele fabriek. Robots leveren ook constante kwaliteit, ongeacht locatie.”
De toekomst van productie is niet langer afhankelijk van waar arbeid goedkoop is.
Joris Franck, portfolio manager KBC Asset Management
De opkomst van lights-out-faciliteiten heeft uiteraard ook impact op de arbeidsmarkt. In regio’s waar arbeid duur of schaars is, bieden deze fabrieken een aantrekkelijk alternatief. Denk aan de hoge lonen in West-Europa of in de VS. Een doorgedreven automatisering maakt productie hier opnieuw competitief. En hoewel sommige jobs verdwijnen, ontstaan er ook nieuwe jobs, zoals die van data-analisten, AI-ingenieurs, onderhoudstechnici voor robots, enzovoort.
“Het Japanse roboticabedrijf Fanuc pionierde al in 2001 met het concept van dark factory”, zegt Franck. “Maar het is China dat recent de leiding heeft genomen in het opschalen van dark factories. China pakte 10 jaar geleden uit met zijn Made in China 2025-strategie. Ze hebben enorme investeringen in robotica gedaan. Bovendien is 2025 slechts één mijlpaal binnen China's ambitie om tegen 2049 een hightech productiegrootmacht te worden.”
Digitale tweelingen versnellen de opkomst van donkere fabrieken
Een digitale tweeling van een productieproces is een virtuele kopie van het fysieke productieproces. Dit digitale model stelt bedrijven in staat om productieprocessen virtueel te testen en te optimaliseren voordat ze fysiek worden geïmplementeerd. Problemen worden vroegtijdig gedetecteerd en opgelost. Efficiëntie wordt gemaximaliseerd.
“NVIDIA's Omniverse is zo’n voorbeeld van een platform dat de creatie en simulatie van digitale tweelingen mogelijk maakt door real-time 3D-ontwerp, AI en op fysica gebaseerde simulaties te integreren”, geeft Franck ook mee. “Het wordt gebruikt door bedrijven als een BMW of een Foxconn om fabriekslay-outs te optimaliseren, robotbewerkingen te simuleren en de productie-efficiëntie te verbeteren.”
Digital twins zijn erg nuttig bij het opzetten van donkere fabrieken, op eender welke geografische locatie. Daardoor is het een cruciaal hulpmiddel voor wereldwijde expansie en kostenefficiëntie voor bedrijven.
Joris Franck, portfolio manager KBC Asset Management
Industriële trends met oog op investeringspotentieel
De opmars van donkere fabrieken is mede ingegeven door strategische overwegingen in een wereld vol onzekerheden. Deze evolutie heeft impact op diverse sectoren:
- Automatisering en robotica:
Verschillende bedrijven zijn actief in het domein van industriële automatisering en robotica. “Denk bijvoorbeeld aan bedrijven als een Siemens, een ABB, een Rockwell Automation of een Fanuc”, aldus Franck. “Of een Jabil. Jabil is een in de VS gevestigde wereldwijde leverancier van productiediensten en maakt gebruik van geavanceerde robotica en automatisering om schaalbare productie in grote volumes te leveren voor de elektronica- en auto-industrie. Ook Tesla is hier een voorbeeld van. Naast autoproductie is Tesla bezig met de ontwikkeling van zijn humanoïde robot Optimus, met als doel deze robots in te zetten in de autofabrieken van Tesla om dan weer de autoproductie zelf verder te automatiseren.”
- AI en softwareplatformen:
Digitale tweelingen, industriële AI of cloudgebaseerde monitoring zijn technologieën die steeds vaker toegepast worden in productieomgevingen. “Een voorbeeld hiervan is het Omniverse platform van Nvidia”, stelt Franck.
- Industriële productie:
“Ik geef hier al eens graag het voorbeeld van Xiaomi”, vult Franck nog aan. “Hun slimme fabriek in Changping in China is sinds 2024 operationeel. Deze fabriek produceert 24/7 smartphones zonder menselijke tussenkomst, met een snelheid van één toestel per seconde. Xiaomi produceert daarnaast ook elektrische voertuigen en diverse consumentengoederen zoals wasmachines en vaatwassers.”
De recente vooruitgang in artificiële intelligentie, geavanceerde robotica, en het Internet of Things wijst op een verdere evolutie richting geautomatiseerde productie. Deze trend maakt deel uit van de bredere industriële transformaties van vandaag.
Joris Franck, portfolio manager KBC Asset Management
Meer lezen over thematisch beleggen?
Dit artikel is louter informatief en mag niet als beleggingsadvies beschouwd worden.
