Circulaire economie moet afvalberg verkleinen 

Onze totale afvalberg groeit aan een ongeziene snelheid. De EU alleen al produceert jaarlijks meer dan 2,5 miljard ton afval. Studies wijzen uit dat de globale afvalberg tegen 2050 mogelijk 70 procent groter zal zijn. “Verstedelijking en een gestage groei van zowel bevolking als welvaart zetten bovendien een hefboom op deze stijging,” vult Jonas Theyssens van KBC Asset Management aan.   

De exponentiële groei van plastic voor eenmalig gebruik houdt aan. Het jaarlijkse gebruik van plastics steeg de afgelopen 70 jaar van zo’n 2 miljoen ton in 1950 naar 390 miljoen ton vandaag. Zonder bijsturing wordt een verviervoudiging ingeschat tegen 2050.   

44% van alle plastic afval is afkomstig van consumentengoederen. Voor de bouwsector, auto-industrie en elektronica is dat respectievelijk 18%, 8% en 7%. Enig imago van de industrie als dé schuldige voor plasticvervuiling wordt hiermee onderuitgehaald. Verpakkingen waarin jij en ik onze dagelijkse benodigdheden naar huis brengen, blijken de grootste boosdoeners. Zowel wie deze plastic verpakkingen produceert als wie ze aankoopt, kan dus die 44% naar beneden krijgen. 

Hergebruik is een must, maar in realiteit gebeurt dit nog te weinig. “Van al het plastic dat werd geproduceerd sinds de jaren 50 is ongeveer 30% nog in gebruik, werd 10% verbrand en werd amper 5% gerecycleerd,” zegt Jonas Theyssens van KBC Asset Management. “De overblijvende 55% is op een afvalberg terechtgekomen of in het milieu beland.”

Recyclage is niet alleen van belang vanuit een vervuilingsstandpunt, maar ook vanuit een bewust omgaan met de natuurlijke grondstoffen. Het steeds vroeger vallen van de ‘Earth Overshoot Day’, de dag waarop de mens alle beschikbare ecologische middelen heeft opgebruikt die de aarde in één jaar tijd kan produceren, is een duidelijk signaal. Het betekent dat we vanaf die dag uit reserves putten die bestemd zijn voor toekomstige generaties.  

Uitputting van minerale grondstoffen en fossiele brandstoffen is onomkeerbaar en dus definitief. De maatschappelijke druk tegen verspilling is dan ook groot. Consumenten verwachten meer duurzaamheid aan de bron én bij het afgewerkte product. De mindset voor een transitie naar circulaire economie zit juist.  

“Het lineaire economische model van ‘take, make & dispose’ is achterhaald,” beweert Jonas Theyssens. “Met circulaire economie sluiten we de kring. Het is een model van productie en consumptie, waarbij bestaande materialen en producten zo lang mogelijk worden gedeeld, verhuurd, hergebruikt, gerepareerd, opgeknapt en gerecycleerd. Op deze manier wordt niet alleen de levenscyclus van producten verlengd, waardoor minder nieuwe grondstoffen en hulpbronnen moeten worden aangewend, maar ook de hoeveelheid afval gereduceerd.”  

Overheden zetten hun schouders onder circulaire economie met nieuwe regels. Wereldwijd traden zo’n 1 100 regelgevingen over circulaire economie in voege. De Europese Unie is koploper met 339 actieve wetten in 44 Europese landen. Het VK en de VS lopen hun achterstand in. Sommige landen leggen de lat voor zichzelf nog hoger dan wat Europa voorschrijft.   Zo kwamen er in Frankrijk - naast het bestaande Europese verbod op plastic rond groenten en fruit - verdere maatregelen voor fastfood en yoghurt, die voortaan in een herbruikbare verpakking aangeboden moeten worden.   

Met boetes op wegwerpverpakkingen, in combinatie met recyclagedoelstellingen, leggen overheden de verantwoordelijkheid bij de bedrijven zelf. De toenemende regeldruk fungeert op die manier als katalysator voor een duurzamer productieproces en - bij uitbreiding - duurzamer ondernemen.  

Beleggers die willen inspelen op een circulaire economie, kunnen dit op verschillende manieren. 
 

• Ze kunnen op zoek gaan naar bedrijven die materialen recycleren. Vooral recyclage van zeldzame materialen zoals lithium voor batterijen kan voor een mooi businessmodel zorgen. Ook bedrijven actief in andere afvalverwerking, zoals voedselafval, worden steeds belangrijker. 
• Daarnaast zijn bedrijven die gerecycleerde materialen hergebruiken naar andere eindproducten een mooie aanvulling. Wist je dat buitenterrassen ook al gemaakt worden van gerecycleerd plastic? Of dat het plastic van oude koelkasten een nieuw leven krijgt in Playmobil-figuurtjes?  
• Bedrijven die hun productieprocessen duurzamer maken mogen niet in dit rijtje ontbreken. Denk hierbij aan bedrijven die verspilling beperken of nog een stapje verder gaan door te kiezen voor het fabriceren van biologische en afbreekbare alternatieven. 
• Ook bedrijven die focussen op hergebruik van afvalwater lopen in de kijker. Mogen we in dit opzicht circulaire economie ook als één van de oplossingen voor het waterprobleem beschouwen? “Door klimaatverandering zijn zowel waterschaarste als -overlast vandaag een realiteit. Dat bracht water prominenter op de politieke én economische agenda en gaf meer bedrijven toegang tot innovatieve oplossingen voor hun watervoorziening. Denk hierbij aan efficiëntere membranen voor waterfiltratie en een Water-as-a-Service bedrijfsmodel waarbij waterzuivering als dienst gehuurd kan worden. Dergelijke oplossingen creëren een circulair model waarbij bedrijven kunnen voldoen aan hun eigen waternoden 

Bronnen:  

• www.plasticsoupfoundation.org/plastic-feiten-en-cijfers/ 
• www.unep.org/news-and-stories/story/plastic-planet-how-tiny-plastic-particles-are-polluting-our-soil 
• www.greenpeace.org/belgium/nl/story/28150/earth-overshoot-day/  
• www.europarl.europa.eu/news/en/headlines/economy/20151201STO05603/circular-economy-definition-importance-and-benefits 
• Circular Economy: impact on European equities, Berenberg ESG, 18 January 2023