Grexit vermeden: "We have an a-Greek-ment"

De Grexit, een uitstap van Griekenland uit de eurozone, is voorlopig afgewend. Na lang onderhandelen werd op maandagmorgen (onder unanimiteit) een deal voor 86 miljard euro nieuwe financiering voor Griekenland aangekondigd. Europees president Tusk voegde een nieuw woordspelletje toe, en sprak van een Agreekment, een akkoord met de Grieken. Hieraan zijn echter bijzonder strenge voorwaarden gekoppeld, die voor de Grieken zeer moeilijk te verteren zijn. Er ligt nu een duidelijk stappenplan met strakke agenda op tafel. Elke misstap kan toch nog tot een Grexit leiden, waardoor we dus toch nog even voorzichtig blijven.  

Liefst 17 uur werd door de staats- en regeringsleiders van de eurolanden onderhandeld over een nieuw Grieks akkoord. Ook de ministers van financiën hadden daarvoor al bijna twee dagen onderhandeld. Uiteindelijk werd een compromisakkoord bereikt. Wat hierbij opvalt, is dat de Grieken zwaar terrein hebben moeten prijsgeven.  

Zaterdagmorgen nog verkreeg premier Tsipras ruime steun voor zijn eigen besparings- en hervormingsplan (dat in lijn lag met de voorwaarden van het vorige steunpakket), maar de situatie was voor de eurozoneleiders sinds het referendum sterk verslechterd, waardoor zich nieuwe maatregelen opdrongen. We overlopen even wat de Grieken kunnen nemen, maar ook moeten laten.  

 Waar de eurozone de Grieken tegemoet komt:

• De Grieken krijgen een nieuw meerjarenprogramma van het noodfonds ESM met daarin 86 miljard euro aan middelen (waarvan 25 miljard om de banken te herkapitaliseren).
• Om de directe terugbetalingen aan de ECB (3,5 miljard op 20 juli) te doen, kan het allicht rekenen op een bruglening.
• Indien het programma wordt goedgekeurd (of er voldoende vooruitgang is) hervat de ECB zijn steun voor de Griekse banksector (de noodkredieten of ELA’s). Het Griekse financiële systeem is dan gered.
• Er komt een vorm van schuldverlichting: geld dat over is van het herkapitalisatiefonds plus opbrengsten van het privatiseringsfonds (zie verder) worden gebruikt om ofwel de schuld te verlichten, ofwel te investeren in de Griekse economie. Tussentijds zal ook een rapport worden gemaakt om schuldherschikking verder te bespreken. 

Wat van de Grieken wordt geëist:

• Nog strengere besparingen en hervormingen: Griekenland moet de komende jaren opnieuw flink besparen. Daarnaast worden de door het Grieks parlement goedgekeurde hervormingen verder uitgebreid. De BTW-tarieven gaan de hoogte in, uitzonderingstarieven (bv. voor de toeristische sector en de Griekse eilanden) worden afgeschaft. De pensioenleeftijd gaat de hoogte in (tot 67 jaar), uitkeringen en pensioenlasten worden bevroren.
• Om dit afdwingbaar te maken, moet het Griekse parlement al deze hervormingen goedkeuren. Daarnaast gaan de instituties (de vroegere Troika van IMF, ECB en de Commissie) terug naar Athene om deze te controleren. Belangrijk is dat het IMF aan boord blijft!
• Er komt een nieuw privatiseringsfonds, waarin voor 50 miljard euro aan Griekse eigendommen komt. Dit dient als onderpand voor de nieuwe lening. Hierin komen overheidsbedrijven (bv. het elektriciteitsnetwerk), maar mogelijk ook de banken. Indien de Grieken het plan goed uitvoeren, mogen zij de opbrengsten van dit fonds behouden en gebruiken voor investeringen of schuldafbouw.

Het compromisakkoord ligt dan wel voor. Toch wordt het de komende weken opnieuw spannend. Bij zijn thuiskomst zal premier Tsipras allicht niet met lauwerkransen worden ontvangen, maar zal hij spitsroeden moeten lopen. Coalitiepartner Independent Greeks (populistisch rechts) gaf al aan de regering te verlaten bij te grote toegevingen, en ook de linkervleugel van Tsipras’ partij Syriza zal nooit instemmen met deze voorwaarden. ‘Gelukkig’ had Tsipras zich sinds het referendum van vorige week weten te verzekeren van een parlementaire meerderheid van nationale eenheid. De pro-Europese oppositiepartijen Nea Demokratia en To Potami stemden mee in met de Griekse toegevingen van vorige week. Zij zullen de regering moeten steunen en dus komt er feitelijk een nieuwe coalitieregering. De moeilijkste horde ligt dus duidelijk in het Griekse parlement.  

Het bereiken van een akkoord op maandagmorgen is duidelijk positief voor het investeerdersvertrouwen. De Europese beurzen deden het goed in aanloop naar en kort na het weekend. Daar zijn meerdere redenen voor:

• Een directe Grexit is voorlopig afgewend, samen met het risico op financiële besmetting naar andere Zuid-Europese, perifere landen.
• Het geeft aan dat de eurozone één en ondeelbaar blijft. Zelfs in moeilijke omstandigheden worden landen in problemen gesteund (lange termijn politiek haalt het van korte termijn financiële problemen). Het is een compromis tussen het Zuiden (o.l.v. Frankrijk) en het Noorden (o.l.v. Duitsland)
• Consumenten- en producentenvertrouwen (dat sowieso al weinig leek te lijden onder de crisis, uitgezonderd in Griekenland zelf) kan een boost krijgen als de Griekse steen uit de schoen is. De lage rente, het soepele ECB beleid, de lage olieprijs en afnemende besparingen in de eurozone als geheel zullen de economische groei blijven stimuleren.