Verbouwen met of zonder architect? Koen Pauwels van i.s.m.architecten weet raad

Voor welke verbouwingswerken moet je in Vlaanderen een architect onder de arm nemen? Kun je renoveren zonder architect? Hoe kies je de juiste architect, en hoe verloopt de samenwerking precies? Architect Koen Pauwels van i.s.m.architecten deelt zijn belangrijkste inzichten.

“Een goede architect is ook een goede communicator. Architectuur is heel veel afstemmen … en vooral veel luisteren.” – Koen Pauwels, i.s.m.architecten

De Belgische wet verplicht je om een beroep te doen op een architect voor werken waarvoor je een omgevingsvergunning nodig hebt. Voor kleine wijzigingen is een vergunning, en dus ook de medewerking van een architect, niet verplicht. In uitzonderlijke gevallen heb je wel een vergunning, maar geen architect nodig.

Bereken het prijskaartje van je renovatie in onze app en simuleer eenvoudig je renovatielening.

Ook als het niet wettelijk verplicht is, kan de hulp van een architect z’n voordelen hebben.

Koen Pauwels: “Bij een verbouwing zijn er enorm veel zaken waarmee je rekening moet houden. Een architect is opgeleid om de verschillende aspecten die een woning maken, zoals ruimtelijkheid, esthetiek en logica, te bundelen, als een werkend geheel op papier te zetten en te laten uitvoeren. Net als een goede dokter of garagist, weet een architect welke schuiven op welk moment open te trekken.”

“Een ontwerp is vaak een complexe puzzel. Je gaat aan de slag met unieke stukken, want elk huishouden is anders. Is het een gezin met kinderen? Verandert de samenstelling van het gezin doorheen de week of op korte termijn? Staat er iemand vroeg op terwijl iemand anders nachtwerk doet? Een architect brengt jouw noden en wensen in kaart en zorgt ervoor dat het plaatje klopt.”

Koen Pauwels: “Als architect is duurzaamheid een evidentie. We helpen je de juiste technieken te kiezen wanneer het gaat over energiezuinige oplossingen zoals warmtepompen, zonnepanelen of regenwater opvangen. Maar voor mij gaat de duurzaamheid van een ontwerp veel verder dan dat. Wanneer je investeert in een kwalitatieve ruimte, een stevig fundament en degelijke materialen, kan je woning jaren mee. Dat zie je nu wanneer je kijkt naar goede klassieke architectuur: daar willen we vandaag nog altijd opnieuw mee aan de slag.”

“Het nadeel van werken met een architect? Simpel, het kost geld. Je moet een deel van je budget opzijzetten voor je architect en andere raadgevers, zoals een stabiliteitsingenieur. Maar een goed ontworpen woning brengt ook een waardeverhoging met zich mee.”

Koen Pauwels: “Doe navraag bij vrienden of kennissen die verbouwd hebben, duik in websites en bekijk projecten. Informeer je zoals je zou doen wanneer je een reisbestemming zoekt of een nieuwe auto wilt kopen. Het is niet moeilijk om een architect te vinden, we zijn met genoeg, maar het is belangrijk om een klik te voelen met de persoon met wie je in zee gaat.”

“Je wilt erop kunnen vertrouwen dat je architect je project in goede banen leidt. Het gaat meestal om stevige budgetten, en afhankelijk van de omvang van de verbouwingen, moet de vertrouwensband die je opbouwt gemakkelijk twee jaar standhouden. Ook wanneer iets niet volgens plan verloopt, moet je erop kunnen vertrouwen dat je architect het best mogelijke resultaat voor ogen heeft.”

“Bovendien is de ene architect de andere niet. Wanneer wij met ons bureau de plannen voor een bepaalde woning tekenen, zullen ze anders zijn dan wanneer collega’s van een ander bureau dat doen. Elke architect heeft een bepaalde visie en stijl. En die draagt bij aan de identiteit die een woning zal uitstralen.”

Koen Pauwels: “Eerst is er een intakegesprek. Daarin kan je de architect vertellen over je wensen en bespreek je de dingen die al vastliggen, zoals de stedenbouwkundige voorschriften. We lichten ook onze werkwijze toe. Is er een wederzijdse klik? Dan gaan we aan de slag met een eerste voorontwerp. Er kunnen ook meerdere ontwerpen zijn, want er is nooit maar één heilig antwoord op een vraag.”

“Tijdens het voorontwerptraject wordt duidelijk of de plannen van de architect in lijn liggen met wat jij voor ogen hebt. Je kunt op dat moment alsnog beslissen om de samenwerking stop te zetten. Het voorontwerp is dus niet bindend, maar maakt wel al duidelijk wat kan en niet kan. Het ontwerp wordt bij de stedenbouwkundige dienst afgetoetst aan de wettelijke voorschriften, en bepaalt dus al veel.”

“Zodra we een akkoord bereiken over het voorontwerp, gaan we verder met het definitieve ontwerp en de bouwaanvraag. Als de bouwaanvraag is ingediend, starten we met de opmaak van een aanbesteding, zodat we aannemers kunnen contacteren. We adviseren je bij de keuze van materialen en leggen de gemaakte keuzes vast in een lastenboek voor de aannemer. Ook wanneer er technische studies nodig zijn, bijvoorbeeld in verband met stabiliteit, veiligheid of energie, kan de architect je helpen bij het aanstellen van de juiste partij.”

“De architect vergelijkt samen met jou de prijzen en zoekt mee naar de best mogelijke partner om de werken uit te voeren. Vanaf dat moment is de architect verplicht om alle werken op te volgen, tot de finale oplevering. En geloof me – een architect behoudt graag de controle over wat die getekend heeft. We letten op de details en zorgen ervoor dat de aannemer de puntjes op de i zet. En na afloop van de werken blijft de architect nog tien jaar aansprakelijk voor zijn ontwerp.”

Koen Pauwels: “Architecten kunnen hun eigen loon bepalen, zonder vastgelegde boven- of ondergrens. Er bestaat dus veel variatie in prijs, afhankelijk van de ervaring en reputatie van de architect en het type project. Er zijn verschillende manieren waarop architecten hun offerte kunnen samenstellen.”

Tip: via deze online rekentool van de KU Leuven bereken je de werkuren en het gemiddelde ereloon van de architect bij een nieuwbouw- of verbouwingsproject, op basis van parameters zoals de oppervlakte en de bouwkost. 

Koen Pauwels: “Contacteer een architect vóór je koopt. Het kleine bedrag dat je daarvoor neerlegt, is verwaarloosbaar als je kijkt naar het leed dat het je kunt besparen. Ik ga vaak mee naar een bezichtiging met mensen die een woning op het oog hebben. Het helpt om iemand met kennis van zaken mee te nemen, of het nu gaat over vochtproblemen, technieken of gewoon een raming van kosten. Er is niets zo waardevol als een derde visie. Want de makelaars willen natuurlijk hun project verkopen, en wanneer je zelf erg enthousiast bent, durf je wel eens gebreken over het hoofd zien.”

Wonen, werken, leven: het brengt allemaal uitdagingen met zich mee. Bij KBC houden we je graag op de hoogte van wat er leeft op het vlak van huisvesting, energie, duurzaamheid en mobiliteit. Lees ook zeker ons artikel over een woning kopen op Biddit, check onze tips voor het herkennen van een duurzame(re) woning of kom alles te weten over de best practices bij het aankopen van zonnepanelen.