Het Grondwettelijk Hof heeft de wet op de taks op effectenrekeningen op 17 oktober 2019 ongrondwettig verklaard en vernietigd.

Voor referentieperiodes afgesloten vanaf 1 oktober 2019 is de taks niet meer van toepassing. De taks blijft echter wel van toepassing voor alle referentieperiodes die uiterlijk op 30 september 2019 zijn afgesloten.

KBC heeft voor die referentieperiodes een overzicht bezorgd aan haar klanten. Voor die klanten waar de berekende gemiddelde waarde van de effectenrekeningen de drempel van 500.000 euro bereikt, zal de taks ook effectief worden ingehouden.

Voor referentieperiodes afgesloten vanaf 1 oktober 2019 zal de taks dus niet meer van toepassing zijn. KBC zal dan ook geen overzicht meer versturen naar haar klanten.

Het Hof heeft gesteld dat voor de periodes waarvoor de taks nog verschuldigd was, de overheid deze taks niet moet terugbetalen.

KBC heeft in het verleden verschillende maatregelen genomen om de betaalde taks in het geval van een vernietiging van de wet te kunnen recupereren.

Dit zal verder behandeld worden door de gerechtelijke instanties. KBC bekijkt verder of ze nog bijkomende maatregelen moet nemen om de rechten van haar klanten veilig te stellen op dit vlak. We houden je hiervan op de hoogte.

Zowel natuurlijke personen die Belgisch rijksinwoners zijn (en onderworpen zijn aan de personenbelasting) als niet-rijksinwoners natuurlijke personen zijn onderworpen aan deze taks, ongeacht of zij rechtstreeks houder of titularis zijn van een effectenrekening dan wel via een burgerlijke maatschap.

Voor rijksinwoners natuurlijke personen gaat het zowel over in België als in het buitenland aangehouden effectenrekeningen. Voor niet-rijksinwoners natuurlijke personen gaat het enkel over effectenrekeningen in België.

De fiscale autoriteiten hebben bevestigd dat niet-inwoners die een beroep kunnen doen op een dubbelbelastingverdrag (dat van toepassing is op ‘vermogensbelasting’) niet onderworpen zijn aan de taks. Aan de hand van de fiscale residentie van de titularis, zal KBC zelf beoordelen of deze kan genieten van deze vrijstelling.

Zwitserse residenten moeten een specifiek attest ('certificate of residence') bezorgen aan de tussenpersoon. Voor een model van een dergelijk attest, kun je contact opnemen met je KBC-team.

Rechtspersonen (commerciële vennootschap, vzw, stichting, enz.) vallen niet onder deze taks. Een antimisbruikmaatregel bepaalt evenwel dat de inbreng vanaf 1 januari 2018 van een effectenrekening in een rechtspersoon die onderworpen is aan de vennootschapsbelasting, niet tegenstelbaar is aan de belastingadministratie als die inbreng uitsluitend bedoeld is om de taks te vermijden.

Bijgevolg zal de natuurlijke persoon die zijn effectenrekening heeft ingebracht, worden beschouwd als de rechtstreekse titularis van die rekening.
 

Het gaat over 5 categorieën van financiële instrumenten (ongeacht de inkomsten die ze genereren)
 

1. Aandelen (al dan niet beursgenoteerd) en de certificaten ervan
2. Obligaties (al dan niet beursgenoteerd) en de certificaten ervan
3. Deelbewijzen en aandelen in fondsen: GBF en bevek (met uitzondering van fondsen verworven in het kader van pensioensparen of een levensverzekering)
4. Kasbons
5. Warrants

In het register van de emittent ingeschreven aandelen op naam zijn niet aan de taks onderworpen, in tegenstelling tot aandelen op naam op een effectenrekening. 

Om te voorkomen dat bepaalde belastingplichtigen dat als een achterpoortje gebruiken, werd een antimisbruikbepaling opgenomen over de omzetting van aandelen op naam na 9 december 2017. Die bepaalt dat aandelen die na deze datum in aandelen op naam worden omgezet, toch onderworpen zijn aan de taks voor de eerste referentieperiode.

Om diezelfde personen af te schrikken, is daarnaast bepaald dat zij de omgezette aandelen zelf moeten aangeven.

Bovendien zijn bepaalde financiële instrumenten en contracten vrijgesteld van de taks:

• Opties
• Tak 21- of tak 23-verzekeringscontracten
• Swaps
• Futures
   

De referentieperiode

Dit is de periode van 12 maanden die begint op 1 oktober en eindigt op 30 september daaropvolgend. Daarnaast zijn er nog bijzondere referentieperiodes mogelijk. (Bijvoorbeeld in het geval van het afsluiten van een effectenrekening of het schrappen van een titularis.)

Je effectenrekeningen worden gedurende deze periode gewaardeerd om te bepalen of je de taks al dan niet moet betalen. De periode heeft verschillende referentietijdstippen.

Referentietijdstippen

Dit zijn de momenten waarop een foto (of waardering) van je effectenrekening wordt gemaakt. Die foto bevat diverse vermeldingen die moeten worden opgenomen in een 'staat'. Er zijn in principe 4 referentietijdstippen (en dus 4 staten) in een referentieperiode.

Daarnaast kunnen er nog bijzondere referentietijdstippen zijn, bijvoorbeeld:

• Bij het schrappen van een titularis
• Het vestigen van een pand of vruchtgebruik op een effectenrekening
• Het openen of sluiten van een effectenrekening

Het overzicht

Op het einde van de referentieperiode wordt de gemiddelde waarde van de staten berekend. Dan ontvang je van je bank een overzicht met die gemiddelde waarde en de betaalde of te betalen taks.
 

De taks is van toepassing als de gemiddelde waarde van de betrokken financiële instrumenten 500.000 euro of meer per titularis bedraagt. Volgens de basisregel moet die gemiddelde waarde in principe worden berekend over een referentieperiode van 12 maanden.

Naast de basisregel kunnen er nog bijzondere verkorte referentieperiodes gelden. De gemiddelde waardering wordt berekend op basis van de waardering van de effectenrekening op 4 wettelijk vastgestelde 'referentietijdstippen'.

Zo wordt een 'foto' van de effectenrekening genomen op 31 december, 31 maart, 30 juni en 30 september.
De waardering gebeurt op basis van de slotkoers die bekend is op het moment dat de foto wordt genomen. (Dat is het geval voor beursgenoteerde producten.)

Anders zal achtereenvolgens worden gekeken naar de MiFID-waardering, vervolgens de laatst publiek beschikbare marktwaarde, of bij gebrek hieraan de naar best vermogen geschatte waarde.

Wijzigingen die leiden tot een verkorte referentieperiode
 

1. Openen van een effectenrekening
2. Sluiten van een effectenrekening
3. Toevoegen van een rekeningtitularis
4. Schrappen van een rekeningtitularis

Deze wijzigingen geven aanleiding tot een tussentijds referentietijdstip. Daarnaast kunnen ook de vestiging van een pand of vestigen van een vruchtgebruik aanleiding geven tot een tussentijdse foto.

Hoe wordt berekend of je de drempel van 500.000 euro hebt bereikt?
 

1. Alle verkregen waarden op de verschillende referentietijdstippen worden samengeteld en gedeeld door het aantal referentietijdstippen (per effectenrekening).
   
2. De gemiddelde waarden van alle effectenrekeningen waarvoor de referentieperiode op dezelfde dag eindigt worden opgeteld.

Als voor een belegger de drempel van 500.000 euro tijdens een referentieperiode wordt bereikt, is de taks van 0,15% verschuldigd over het totale bedrag en niet over het gedeelte dat de drempel overschrijdt.

De taks is verschuldigd op het geheel van de effectenrekeningen van een belastingplichtige bij verschillende financiële instellingen. Om controle door de administratie mogelijk te maken, zullen de belastingplichtigen voortaan het bestaan van meerdere effectenrekeningen moeten vermelden in hun aangifte personenbelasting.

De natuurlijke persoon die de effectenrekening houdt, geregistreerd of geïdentificeerd is als titularis van de effectenrekening.

• Ongeacht of die persoon als volle eigenaar, blote eigenaar of vruchtgebruiker is ingeschreven
• Ongeacht het huwelijkscontract (als je getrouwd bent)

1. Wat met volmachtdragers?
   
   Volmachtdragers worden niet beschouwd als titularis van de effectenrekening (die voorwerp is van het mandaat). Zij zijn dus niet aan de taks onderworpen.
   
   
2. Wat met verschillende titularissen?
   
   Bij meerdere titularissen van eenzelfde effectenrekening wordt er een regel van gelijke verdeling toegepast tussen de verschillende titularissen-natuurlijke personen. (Alsof de titularis-rechtspersonen niet bestaan.)
   
   Dat zal niet noodzakelijk overeenstemmen met de juridische realiteit, aangezien de titularissen misschien contractueel een procentuele verdeling overeengekomen zijn. 
   
   Als een titularis als gevolg daarvan te veel taks heeft betaald, kan hij de belastingadministratie om een teruggave vragen. Voor de medehouder wordt dan een herberekening gemaakt. Niettemin is voorzien in hoofdelijkheid voor de betaling van de taks.
   
   Bijvoorbeeld
   
   Mijnheer en mevrouw zijn samen titularis van een effectenrekening met een gemiddelde waarde van 1.200.000 euro. De taks zal automatisch worden ingehouden, omdat wordt aangenomen dat zowel mijnheer als mevrouw een gemiddelde waarde van 600.000 euro op hun effectenrekening aanhouden. In totaal wordt dus voor beiden 1.800 euro taks ingehouden.
   
   Uit hun huwelijkscontract blijkt echter een verdeling van 70-30. Mevrouw bezit dus maar een gemiddelde waarde van 360.000 euro en kan dus de volledige terugbetaling vragen van haar betaalde taks. Mijnheer bezit een gemiddelde waarde van 840.000 euro en moet dus 1.260 euro taks betalen. Omdat hij al 900 euro heeft betaald, moet hij nog 360 euro taks bijbetalen.
   
   
3. Wat bij splitsingen vruchtgebruik – blote eigendom?
   
   Dan wordt de berekening complexer.
   
   Bijvoorbeeld
   
   Een effectenrekening wordt aangehouden in vruchtgebruik - blote eigendom door 3 personen: 1 vruchtgebruiker en 2 blote eigenaars. De gemiddelde waarde bedraagt 1.200.000 euro.
   
   Tenzij de opt-in wordt toegepast, wordt er geen taks ingehouden. De waarde wordt gedeeld door 3. Wat is opt-in? Als de rekeninghouder vraagt om de taks in te houden, hoewel hij onder de drempel van 500.000 euro blijft.
   
   Als de vruchtgebruiker 95 jaar is, bedraagt de omzettingscoëfficiënt 2,47% (ingevolge het MB van 1 juli 2017). Zijn aandeel wordt bijgevolg gewaardeerd op 29.640 euro. Hij hoeft dus geen taks op de effectenrekening te betalen. Anderzijds zal het aandeel van elke naakte eigenaar dan 585.180 euro bedragen.
   
   In geval van splitsing worden bij KBC en CBC in de regel de blote eigenaars geregistreerd als enige houders van de effectenrekening. In het bovenstaande voorbeeld wordt de waarde van de effectenrekening dan gedeeld door 2. Zo wordt er automatisch bij elk 900 euro taks ingehouden. Ze kunnen een terugbetaling vragen aan de fiscale administratie.

In de meeste gevallen zal professionele tussenpersoon die in België gevestigd is, de taksverplichtingen op zich moeten nemen. In de praktijk zijn dit voornamelijk banken, beursvennootschappen en alle andere financiële instellingen.

Zij moeten betrokken rekeningen en klanten identificeren, de financiële instrumenten waarderen en de klanten informeren. Daarnaast moeten ze de taks berekenen, inhouden en anoniem aan de fiscus of bevoegde instantie afdragen.

De tussenpersoon bij wie je je effectenrekening(en) aanhoudt, moet je informeren over de gemiddelde waarde van de effectenrekening(en) aan het einde van elke referentieperiode.

2 scenario's
 

1. Bereikt je effectenrekening bij deze tussenpersoon op het einde van een referentieperiode de drempel van 500.000 euro? Dan is die professionele tussenpersoon verplicht de taks rechtstreeks in te houden. Het gaat om een bevrijdende heffing: je hoeft dat bedrag niet meer op te nemen in je aangifte van de taks op effectenrekeningen.
   
   
2. Bereikt je effectenrekening de drempel van 500.000 euro niet? Dan kun je je professionele tussenpersoon vragen om de taks toch in te houden met bevrijdend karakter via een 'opt-in'. De tussenpersoon is verplicht die mogelijkheid aan te bieden aan elke effectenrekeninghouder. Het is dan aan de titularis zelf om te bepalen of de waarde van al zijn effectenrekeningen 500.000 euro bedraagt.

Uitzonderingen
 

De houder zal in sommige gevallen de taks zelf verschuldigd zijn, waardoor hij zelf een aangfite moet indienen.

Dat is met name het geval voor effectenrekeningen in het buitenland. Maar ook wanneer de houder niet heeft gekozen voor de bevrijdende heffing als hij globaal voor al zijn aan de taks onderworpen effectenrekeningen de drempel van 500.000 euro tijdens de referentieperiode bereikt.

In het buitenland gevestigde tussenpersonen zullen de mogelijkheid hebben om de taks voor rekening van hun klanten te berekenen en te betalen. Houders van buitenlandse effectenrekeningen zullen dus bij hun buitenlandse tussenpersonen moeten achterhalen of zij de taks heffen en/of zij daartoe de nodige informatie verstrekken.

Een niet-aangifte of laattijdige aangifte wordt bestraft met een boete van 10% tot 200%, eventueel verhoogd met nalatigheidsinteresten.
 

We vatten in een paar regels samen wat er zal gebeuren.
 

1. Waardering van effectenrekeningen en opstelling van 'staten' op de referentietijdstippen door je Belgische of buitenlandse financiële tussenpersoon of door jezelf.
   
   
2. Optelling van de waarderingen op basis van de staten en berekening van een gemiddelde per effectenrekening. Hiermee kun je bepalen of je effectenrekening een gemiddelde waarde heeft van ≥ 500.000 euro.
   
   Dat gebeurt op 30 september bij een standaard referentieperiode. Of op het moment van specifieke wijziging van een effectenrekening in de verkorte referentieperiode. 
   
   
3. Globalisering van de rekeningen van eenzelfde houder op het einde van elke referentieperiode. Zo is het mogelijk te bepalen of al je effectenrekeningen bij dezelfde financiële instelling samen een gemiddelde waarde hebben van ≥ 500.000 euro.
   
   
4. Verzending van het overzicht naar de rekeninghouder met vermelding van de taks, tegen het einde van de eerste maand volgend op het afsluiten van de referentieperiode.
   
   
5. Mogelijkheid voor opt-in. De houder kan de tussenpersoon vragen de taks toch in te houden als de gemiddelde waarde van de effectenrekeningen bij deze tussenpersoon minder is dan 500.000 euro. Als je kiest voor opt-in kan dat uiterlijk tot het einde van de tweede maand volgend op het afsluiten van de referentieperiode.
   
   
6. Aangifte aan de bevoegde instantie en bevrijdende betaling van de taks door de financiële tussenpersoon. In principe kan dat niet later dan de 20e dag van de 3e maand volgend op het einde van de referentieperiode.
   
   
7. Specifieke aangiften op het moment van de aangifte PB door de titularis en eventueel een verzoek om terugbetaling of aanvullende betaling van de taks via een aparte aangifte taks op effectenrekeningen.